Page Text
________________
८७०
प्रज्ञापनासत्रे
श्रोत्रेन्द्रियतया चक्षुरिन्द्रियतया घ्राणेन्द्रियतया रसनेन्द्रियतया स्पर्शनेन्द्रियदया इष्टतया कान्ततया मनोज्ञतया मन आपतया सुभगतया सौभाग्यरूपयौवनगुण्यलावण्यतया भूयोभूय: परिणमन्ते, तथा च ता अप्सरसो देव्यः सहस्रारं यावद् गच्छन्ति न ततः परमिति बोध्यम् 'तत्र गताश्चऽति पदोपादानात् , ततः परं तु तेषां ता ध्यानालम्बनं भवन्ति, ग्रेवेयकादीनां तु ध्यानालम्बनमपि ता न भवन्ति, अथैतेषामेव देवानामल्पबहुत्वं प्ररूपयितुं सप्तमं द्वार. माह-'एएसि णं भंते ! देवाणं कायपरियारगाणं जाव मणपरियारगाणं अपरियारगाण य कयरे कयरेहितो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिश वा ?' हे भदन्त ! एतेषामेवपूर्वोक्तानां खलु देवानां कायपरिचारकाणां पावत्-स्पशेपरिचारकाणां रूपपरिचारकाणां शब्दपरिचारकाणां मनःपरिचारकाणाम् अपरिचारकाणाञ्च मध्ये कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सन्वत्थोवा देवा अपरिगारगा' सर्वस्तोका देवा अपरिचारका भवन्ति नवौवेयकानुत्तरौपपातिकाना स्पर्शनेद्रिय के रूप में इष्ट, कान्त, मनोज्ञ, अतीव मनोहर, सुभग, सौभाग्य रूप, यौवन गुण एवं लावण्य रूप में वारंवार परिणत होती है।
इस प्रकार अप्सराएं सहस्रार देवलोक तक जाती हैं, उससे आगे नहीं जाती, क्योंकि 'तत्थ गया मो चेत्र' इन पदों का प्रयोग किया गया है। सहस्त्रार देवलोक के आगे देशों के विषयभोग का आलन मन ही है। बारहवें कल्प के ऊपर ग्रैवेयक आदि के देव मन से भी प्रवीचार नहीं करते हैं ।
अब सातवें द्वार में इन देवों के अल्प बहुत्व का निरूपण किया जाता है
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! इन कायपरिचारक, यावत्-स्पर्शपरिचारक, रूप परिचारक, शब्दपरिचारक, मन:-परिचारक और अपरिचारकदेवों में कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक है ?
भगवान-हे गौतम ! सब से कम अपरिचारक देव हैं, क्यों कि सिर्फ अवे. યાવત્ તે મનઃપરિચારણું તે દેવી એ માટે શ્રોત્રેન્દ્રિય, નેગેન્દ્રિય, પ્રાણેન્દ્રિય, રસેન્દ્રિય અને પશેન્દ્રિયના રૂપમાં ઈષ્ટ, કાન્ત, મનેજ્ઞ, અતીવ મનહર સુભગ, સૌભાગ્ય રૂપ, યૌવન ગુણ તેમજ લાવણ્ય રૂપમાં વારંવાર પરિણત થાય છે.
આ રીતે અપ્સરાઓ સહસ્ત્રાર દેવલેક સુધી જાય છે, ત્યાંથી આગળ નથી જતી, म 'तत्थ गयाओ चेव' मा पानी प्रयो॥ ४२।। छ. सहसा हेवानी नi દેવનાં વિષયભેગનાં આલંબન મન જ છે. બારમા કલપની ઉપર શૈવેયક વગેરેનાં દેવ મનથી પણ પરિચારણ નથી કરતાં. - હવે સાતમા દ્વારમાં આ દેવનાં અલ્પ, બહત્વનું નિરૂપણ કરાયું છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! આ કાયરિચારકો, યાવત્ સ્પર્શ પરિચારકે, રૂપ પરિચારકે, શબ્દ-પરિચારકે મન પરિચારકે, અને અ૫રિચારક દેવમાં, કોણ તેનાથી ચેડા-વધારે, તુલ્ય અથવો વિશેષાધિક છે?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
| SR No. | 006350 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 1173 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 76 MB |