________________
ટક્કર
प्रशापनासूत्रे सम्यक्स्वमिथ्यात्वाधिगामिनोऽपि च भवन्ति तेषां त्रिविधाया अपि प्राप्तेर्यथा संभव सद्भावात् 'एवं जाव वेमाणिया वि' एवम्-नैरयिकाइव यावत-असुर कुमारादि भवनपति पश्च. न्द्रियतिर्यग्योनिकमनुष्यवानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिका अपि सम्यक्त्याधिगामिनो मिथ्यास्वाधिगामिनः सम्यक्त्वमिथ्यावाधिगामिनश्च भवन्ति, किन्तु-'नवरं एगिदिय विगलिंदिया णो सम्मत्ताभिगमी मिच्छत्ताभिगमी नो सम्मतमिच्छत्ताभिगमी' नवरम-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु-एकेन्द्रियविकलेन्द्रिया नो सम्यक्त्वाधिगामिनो भवन्ति अपि तु मिथ्यात्वाधिगामिनी भवन्ति, नो वा सम्यक्त्वमिथ्यात्वाधिगामिनो भवन्ति, तथा चैकेन्द्रियविकछेन्द्रियाणां कतिपयानां सासादनसम्यक्त्वस्योपलम्भेऽपि तेषां मिथ्यात्वाभिमुखत्वेन तस्या विवक्षितत्वान्नोक्तम् ।।सू० २॥
___ परिचारणा (उपभोग) वक्तव्यता ___ मूलम्-देवाणं भंते ! किं सदेवीया सपरियारा सदेवीया अपरियारा अदेवीया सपरियारा अदेवीया अपरियारा ? गोयमा! अत्थेगइया देवा सदेवीया सपरियारा अत्थेगइया देवा अदेवीया सपरियारा अत्थेगइया स्वाधिगामो भी होते हैं, और सम्भक्त्वमिथ्यात्वाधिगामी भी होते हैं । उनमें यथासंभव तीनो प्रकार को प्राप्ति होती है।
नारकों के समान असुरकुमार आदि भवनपति, पंचेन्द्रिगतियंच, मनुष्य, वानब्यन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिक भी सम्यक्त्वाधिगामी, मिथ्यात्वाधिगामी और सम्यक्त्वमिथ्याक्वाधिगामी भी होते हैं। विशेषता यह है कि एकेन्द्रिय और विकलेन्द्रिय जीव सम्यक्त्वाधिगामी नहीं होते हैं किन्तु मिथ्यात्वाधिगामी होते हैं। वे सम्यक्त्वमिथ्यात्वाधिगामी भी नहीं होते हैं। यद्यपि किसी-किसी विकलेन्द्रिय में सासादन सम्यक्त्व पाया जाता है, फिर भी उसकी यहां विवक्षा नहीं की गई है, क्योंकि वे मिथ्यात्व की ओर ही अभिमुख होते हैं । ॥सू० २॥ ધિગામી પણ હોય છે અને સભ્યત્વ મિથ્યાત્વાભિમામી પણ હોય છે. તેમનામાં સંભવ પ્રમાણે ત્રણે પ્રકારની પ્રાપ્તિ થાય છે.
નારકની જેમ અસુરકુમારાદિ ભવનપતિ, પંચેન્દ્રિયતિય ચ, મનુષ્ય, વનવ્યંતર, જ્યોતિક અને વૈમાનિક પણ સફાધિગામી, મિથ્યાત્વાધિગામી અને સમ્યકત્વમિથ્યાત્વાધિગામી પણ હોય છે.
વિશેષતા એ છે કે એકેન્દ્રિય અને વિશ્લેન્દ્રિય જીવ સમ્યકત્વાધિગામી નથી હોતા, પણ મિથ્યાત ધિગામો હય છે. તેઓ સફળ મિથ્યાત્વાધિગામી પણ નથી હોતાં. જે કે કઈ-કઈ વિકસેન્દ્રિયમ સાસાદન સમ્યકત્વ મળે છે, તે પણ તેમની અહીં વિવક્ષા નથી કરી કેમ છે મિથ્યાત્વની તરફ જ અભિમુખ થાય છે. શાસ્ત્ર ૨ા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
