Page Text
________________
७१२
प्रज्ञापनासूत्रे याणां मतिज्ञानश्रुतज्ञाने तदन्येषां द्वीन्द्रियाणा पुनर्मत्यज्ञानश्रुताज्ञाने भवतः, गौतमः पृच्छति--'बेइंदियाणं अणागारोवओगे कइविहे पणत्ते ?' द्वीन्द्रियाणाम् अनाकारोपयोगः कतिविधः प्रज्ञप्तः ? भगवानाह-गोयमा!' हे गौतम ! 'एगे अचक्खुदंसणे अणागारोवओगे' एकोयक्षुर्दशनरूपोऽनाकारोपयोगः, द्वीन्द्रियाणां तदन्योपयोगासंभवात् , 'एवं तेइ दियाण वि' एवम्-द्वीन्द्रियाणामिव बोन्द्रियाणामपि साकारोपयोगश्चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, मतिश्रुतज्ञान मत्यज्ञानश्रुताज्ञानभेदात, किन्तु अनाकारोपयोगः पुनश्चक्षुर्दर्शनरूप पकबिंध एवेति भावस्तेषामपि तदन्योपयोगासंभवात्, 'चउरिदिया वि एवं चेव' चतुरिन्द्रियाणामपिं एवञ्चैवद्वीन्द्रियाणामिव साकारोपयोगश्चतुर्विधः मतिश्रुतज्ञान मत्यज्ञानश्रुताज्ञानभेदात्, किन्तुणवरं अणागारोवओगे दुविहे पण्णत्ते' नवरम्-विशेषस्तु चतुरिन्द्रियाणामनाकारोपयोगो द्विविधः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा-चक्खुदंसण अणागारोपओगे अचक्खुदंसण अणागारोवभोगे' नद्यथा-चक्षुर्दर्शनानाकारोपयोगः अचक्षुर्दर्शनानाकारोपयोगश्च 'पंचिंदियतिरिक्ख जोणियाणं अवस्था में ही होते हैं । शेष दोन्द्रियों को मत्यज्ञान और श्रुताज्ञान होते हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! द्वीन्द्रियों का अनाकारोपयोग कितने प्रकार का कहा है ?
भगवान्-हे गौतम! द्वीन्द्रियों का अनाकारोपयोग एक अचक्षुदर्शन ही होता है। उनमें अन्य कोई उपयोग होना संभव नहीं है। - इसी प्रकार त्रीन्द्रियों का भी साकारोपयोग चार प्रकार का और अनाकारोपयोग एक प्रकार का कहना चाहिए, क्योंकि उनमें इनके अतिरिक्त अन्य उपयोग का संभव नहीं है । चतुरिन्द्रियों का साकारोपयोग भी द्वीन्द्रियों के समान ही चार प्रकार का है- मतिज्ञान, श्रुतज्ञान, मत्यज्ञान और श्रुताज्ञान । किन्तु चतुरिन्द्रियों का अनाकारोपयोग दो प्रकारका होता है. चक्षुदर्शन अनाकारोपयोग और अचक्षुदर्शन अनाकारोपयोग ।
તેમનામાંથી મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન સારવાદન ભાવને પ્રાપ્ત થયેલ દ્રિને અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં જ થાય છે. બાકીના ઢીદ્ધિને મયજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન થાય છે!
શ્રી ગૌતમ સ્વામી-હે ભગવન્! દ્વાદ્રિના અનાકારે પગ કેટલા પ્રકારના કહ્યા છે?
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ ! દ્વીન્દ્રિયના અનાકારે પગ એક અચક્ષુદર્શન જ થાય છે. તેમનામાં અન્ય કોઈ ઉપગ થવે અસંભવ છે.
એજ પ્રકારે ત્રીન્દ્રિોના પણ સાકારોપયોગ ચાર પ્રકારના અને અનાકાપવોગ એક પ્રકારને કહેવા જોઈએ, કેમકે તેનામાં એના સિવાય અન્ય ઉપયોગને સંભવ નથી. ચતુરિનિદ્રયોના સાકારપયોગ પણ કન્દ્રિયોના સમ નજ ચાર પ્રકારના છે-મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, મત્યજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન. પણ ચતુરિન્દ્રિયોના અનાકારપયોગ બે પ્રકારના હોય છે ચક્ષુદર્શન અનાકારે પગ અને અચક્ષુદર્શન-અનાકા પયોગ.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
| SR No. | 006350 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 1173 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 76 MB |