________________
६९२
प्रज्ञापनासूत्रे वर्नैर्भवति जीवैखिकभङ्गः ॥१॥ असंज्ञिषु च नैरयिकदेवमनुष्येषु भवन्ति पदभङ्गाः। पृथिवीदकतरुणणेषु च षड्भङ्गा स्तेजोलेश्यायाम् ॥२।। क्रोधेमाने मायायां षड्भङ्गाः सुरगणेषु सर्वेषु । माने मायायां लोभे नैयिकैरपि पइभङ्गाः ।३।। आमिनियोधिज्ञाने श्रुतज्ञाने खलु तथैव सम्यक्त्वे । षड्भङ्गाः खलु नियमात् द्वितीयतृतीय चतुरिन्द्रियेषु भवे ॥४।। उप रितनपर्याप्तिषु चतसृषु नेरयिकदेवमनुब्येषु । षड्भङ्गाः खलु नियमाद् वज्या प्रथमा तु अप
मिः ।।५।। संज्ञी बिशुद्धले श्या संयताधस्तनत्रिषु च ज्ञानेषु । स्त्रीपुरुषयोश्च वेदेऽपि षड्भङ्गा अवेदे त्रिकभङ्गः ॥६॥ सम्यगमिथ्या मनो वचो मनोज्ञाने बालपण्डितविकुर्वे । आहारकशरीरेऽपि नियमाद् आहार का भवन्ति ॥७॥ अवधौ विभङ्गे च नियमाद् आहारकास्तु ज्ञातव्याः।
असंज्ञियों में और नारकों, देवों तथा मनुष्यो में छह भंग होते हैं । पृथ्वी. काय, अपकाय और वनस्पतिकाय में तेजोलेश्या में छह भंग होते हैं ॥२॥
क्रोध, मान और माया में, समस्त देवगणों में छह भंग पाए जाते हैं । मान, माया और लोभ में नारकों के संबंध में भी छह भंग होते है॥३॥
दीन्द्रियों त्रीन्द्रियों और चतुरिन्द्रयों में आभिनियोधिकज्ञान, श्रुतज्ञान और सम्यक्त्व को लेकर नियम से छह भंग होते हैं ॥४॥ ___ अन्त की चार पर्याप्तियों में नारकों देवों, मनुष्यों में नियम से छह भंग होते हैं। इसमें प्रथम अपर्याप्ति छोड़ देनी चाहिए ॥५॥
संज्ञो विशुद्ध लेश्या, संयत और आदि के तीन ज्ञान, तथा स्त्रीवेद और पुरुष वेद में छह भंग होते हैं । अवेद में तीन भंग होते हैं ॥६॥
सम्यगमिथ्यात्व, मनोयोग, वचनयोग, मनापर्यवज्ञान, बालपण्डितवीर्य और आहारकशरीर में भी नियम से आहारक ही होते हैं ॥७॥
અસંક્ષિામાં અને નારકમાં, દેવ તથા મનુષ્યમાં છ ભંગ થાય છે. પૃથ્વીકાય અષ્કાય અને વનસ્પતિકાયમાં તેજેશ્યામાં છ ભંગ થાય છે કે ૨ છે
ક્રોધ, માન અને માયામાં સમસ્ત દેવગાણેમાં છ ભંગ મળે છે માન માયા અને લેભમાં નારકેના સંબંધમાં છ ભંગ થાય છે. તે ૩ છે
द्वन्द्रिया, श्रीन्द्रयो भने यतुरिद्रयोमा, मानिनिमाविज्ञान. श्रुतज्ञान, भने सन्यકત્વને લઈને નિયમથી છ ભંગ થાય છે કે ૪
અતની ચાર પપ્તિમાં નારકો, દેવ અને મનુષ્યમાં નિયમથી છ ભંગ બને છે. તેમાં પ્રથમ અપર્યાપ્તિ ને ત્યજી કહેવું જોઈએ ૫છે
સંજ્ઞો, વિશુદ્ધ, વેશ્યા સંયત અને આદિના ત્રણ જ્ઞાન, તથા સ્ત્રીવેદ અને પુરૂષ વેદમાં છ ભંગ બને છે. એવેદમાં ત્રણ ભંગ થાય છે. એ જ છે
સમ્યમિથ્યાત્વ, મગ, વચન, મન પર્યાવજ્ઞાન બાલપંડિત વિર્ય અને આહારક શરીરમાં પણ નિયમે કરી આહારક જ હોય છે ૭
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
