________________
६६८
प्रज्ञापनासूत्र हारकाणां सिद्धानामनाहारकाणां सदैव बहुत्वेनोपलभ्यमानत्वात् , मनुष्येषु भङ्गत्रयं बोध्यम् , तत्र सर्वेऽपि तावद् भवेयु राहारकाः१, इति प्रथमो भङ्गः, अथवा 'आहार काश्चानाहारकश्च२' इति द्वितीयो भङ्गः, अथवा 'आहारकाचानाहारकाश्च ३' इति तृतीयो भङ्गः, सिद्धेषु तु 'अनाहारका एव' इत्येक एव भङ्गः, 'दारं ७' इति सप्तमं कषायद्वारं समाप्तम् ७ ॥सू० ८॥
॥ज्ञानद्वारादि वक्तव्यता ॥ ___ मूलम्-"णाणी जहा सम्मदिट्ठी, आभिणिबोहियणाणी सुयणाणी य बेइंदियतेइंदियचउरिदिएसु छन्भंगा, अवसेसेसु जीवादिओ तियभंगो जेसिं अत्थि, ओहिणाणी पंचिंदियतिरिक्ख जोणिया आहारगाणो अगाहारगा, अवसेसेसु जीवादिओ तियभंगो जेसि अस्थि ओहिनाणं, मणपजवनाणी जीया मणूसा य एगत्तेण वि हुत्तेण वि आहारगाणो अणाहारगा, केवलनाणी जहा नो सपणी नो असण्णी, दारं ८ । अण्णाणी मति अण्णाणी सुय अण्णाणी जीवेगिदियवजो तियभंगो, विभंगनाणी पंचिंदियतिरिक्ख जोगिया माणसा य आहारगा नो अणाहारगा, अवसेसेसु जीवादिओ तिय भंगो, दारं ९, सजीगीसु जीवेगिदियवजो तिय भंगो, मणजोगी वइजोगी जहा सम्मामिच्छट्रिी, नवरं वइजोगी विगलिंदियाण वि, कायजोगीसु जीवेगिंदयवज्जो तियभंगो, अजोगीजोत्रमणूससिद्धा अणाहारगा, दारं १०, सागाराणागारोवउत्तेसु जीवेगिदियवज्जो तिय भंगो, सिद्धा अणाहारगा, दारं ११, सवेदे जीवेगिदियवज्जो तिय भंगो, इथिवेदपुरिसवेदेसु जीवादिओतियभंगो, गपुंसगवेदए य जीवे. अनाहारक' यह विकल्प होता है, क्योंकि आहारक केवली और अनाहारक सिद्ध सदैव बहुत संख्या में उपलब्ध होते हैं। मनुष्यों में तीन भंग समझने चाहिए, यथो-(१) सभी आहारक होते हैं (२) अथवा बहुत आहारक और एक अनाहारक होता है (३) अथवा बहुत आहारक और बहुत अनाहारक होते हैं। सिद्धों में एक ही भंग पाया जाता है-'अनाहारक' सू० ८।। જીવનમાં ઘણું આહારક અને ઘણું અનાહારક, એ વિક૯પ થાય છે, કેમકે આહારક કેવલી અને અનાહારક સિદ્ધ ઘણી સંખ્યામાં ઉપલબ્ધ થાય છે. મનુષ્યમાં ત્રણ ભંગ સમજવા
ये भ3 (१) १५ मा २४ हाय छ (3) 4241 1 24।।२४ मने से मना હારક હોય છે (૩) અથવા ઘણા આહારક અને ઘણા અનાહારક હોય છે. સિદ્ધોમાં એકજ ભંગ મળી આવે છે, અનાહારક સૂ૦૮
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫