________________
६१८
प्रज्ञापनासूत्रे
५ य संयत ६ कसाए ७ । णाणे ८ जोगू ९ वओगे १० वेदे १९ य सरीर १२ पज्जती १३ || १ ||' प्रथमम् सामान्येन आहारद्वारम् १, द्वितीयं भव्यद्वारम् - भव्योपलक्षिताहारद्वारम् २, तृतीयं संज्ञिद्वारम् ३, चतुर्थ लेश्याद्वारम् ४, पञ्चमं दृष्टिद्वारम् ५, षष्ठं संयतद्वारम् ६, सप्तमं कषायद्वारम् ७, अष्टमं ज्ञानद्वारम् ८, नवमं योगद्वारम् ९, दशमम् उपयोगद्वारम् १०, एकादशं वेदद्वारम् ११, द्वादशं शरीरद्वारम् १२, त्रयोदशं पर्याप्तिद्वारम् १३, अत्र भव्यादिशब्दोपादानेन तद्विरोधिनोऽभव्यादयोऽपि प्रत्यायिता अवसेया अग्रे तथैव प्रतिपादयिष्यमाणत्वात् ॥ गा० १ ॥
आहारद्वारादि वक्तव्यता
मूलम् - जीवे णं भंते ! किं आहारए अणाहारए ? गोयमा ! सिय आहारए, सिय अनाहारए, नेरइए णं भंते ! किं आहारए, अणाहारए ? गोपमा ! सिय आहारए सिय अणाहारए, एवं असुरकुमारे जाव वेमाणिए, सिद्धे णं भंते! कि आहारए अणाहारए ? गोयमा नो आहारए अणाहारए. जीवा णं भंते ! किं आहारया, आणाहारया ? गोयमा ! आहारया वि अनाहारया वि, नेरइया णं पुच्छा ? गोयमा ! सव्वे वि ताव होजा आहारया १, अहवा आहरगा य अणाहारए य२. अहवा आहारगा य अणाहारगाय ३ एवं जात्र वेमाणिया, नवरं एगिंदिया जहा जीवा, सिद्धा णं पुच्छा, गोयमा ! नो आहारगा अणाहारगा । उद्देशक की प्रकारान्तर से प्ररूपणा करने के लिए द्वारसंग्रहगाथा कहते हैं इस उद्देशक में इन द्वारों के आधार पर आहार का प्ररूपण किया जाएगा - (१) आहार (२) भव्य (३) संज्ञी (४) लेश्या (५) दृष्टि (६) संयत (७) कषाय (८) ज्ञान (९) योग (१०) उपयोग (११) वेद (१२) शरीर और (१३) पर्याप्ति : यहाँ भव्य आदि शब्दों के ग्रहण से उनके विरोधी अभव्य आदि का भी ग्रहण हो जाता है । आगे ऐसा ही प्रतिपादन किया गया है || गा० १ ॥
ટીકા :-અઠયાવીસમાં આહાર પદના પ્રથમ ઉદ્દેશકની પ્રરૂપણા કરીને ખીજા ઉદ્દેશકમાં પ્રકારાન્તરથી પ્રરૂપણા કરવા માટે દ્વાર સગ્રહ ગાથા કહે છે-આ ઉદ્દેશકમાં એ દ્વારેના આધાર પર આહારની પ્રરૂપણા કરાશે
(१) आहार (२) अव्य ( 3 ) संज्ञी (४) बेश्या (4) दृष्टि (१) संयंत (७) उषाय (८) ज्ञान (ङ) योग (१०) उपयोग ( 11 ) वेह (१२) शरीर (१३) भने पर्याप्ति अहीं ભવ્ય આદિશબ્દોના ગ્રહણથી તેમના વિરોધિ અમવ્ય આદિક પણ ગ્રહણ થાય છે. આગળ અવુ જ પ્રતિપાદન કરેલુ છે. નાગા૦૧૫
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫