________________
प्रज्ञापनासूत्रे याणं भंते ! जे पोग्गला आहारत्ताए गिण्हं ति ते किं सव्वे भाहारेंति, णो सव्वे आहारेंति ?' हे भदन्त ! द्वीन्द्रियाः खलु यान् पुद्गलान् आहारतया गृहन्ति तान् उज्झितशेषान् पुद्गलान् किं सर्वान्-अपरिशेषान् आहारयन्ति ? किंवा नो सर्वान-उज्झितशेवान आहारयन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'बेइंदि णं दुविहे आहारे पण्णत्ते' द्वीन्द्रियाणां द्विविध आहारः प्रज्ञप्तः 'तं जहा-लोमाहारे य, पक्खेवाहारे य' तद्यथा-लोमाहारश्व, प्रक्षेपाहारश्च, तत्र लोमभिराहारः, तत्र वर्षादिषु ओघतः पुद्गलप्रवेशो मूत्रादिप्रत्याय्यो लोमाहारो बोध्या, कवलरूपाहारः पुनः प्रक्षेपाहारोऽव सेयः 'जे पोग्गले लोमा हारत्ताए गिव्हंति ते सव्वे अपरिसे से आहारैति' तत्र यान् पुद्गला लोमाहारत या द्वीन्द्रिया गृहन्ति तान् सर्वान् अपरि. शेषान्-कात्स्येन आहारयन्ति तेषां तथाविध स्वभावत्या त्, 'जे पोग्गले पक्खेवाहारत्ताए
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! द्वीन्द्रिय जीव जिन पुद्गलों को आहार के रूप में ग्रहण करते हैं, क्या उन सभी त्यक्ताशेष पुद्गलों का आहार करते हैं अथवा सब के एक देश का आहार करते हैं !
भगवान्-हे गौतम ! द्वीन्द्रिय जीवों का आहार दो प्रकार का कहा गया हैलोमाहार और प्रक्षेपाहार । लोमों या रोमों द्वारा किया जाने वाला आहार लोमा. हार कहलाता है और मुख में डालकर या मुख के द्वारा जो आहार किया जाता है, वह प्रक्षेपाहार कहलाता है। वर्षा आदि के मौसिम में ओघ रूप से पुद्गलों का शरीर में प्रवेश हो जाता है, जिसका अनुमान मूत्र आदि से किया जाता है, वह लोमाहार समझना चाहिए। प्रक्षेपाहार को करलाहार भी कहते हैं। द्वीन्द्रिय जीव लोमाहार के रूप में जिन पुदगलों को ग्रहण करते हैं, उन सबका पूर्ण-अशेष रूप में आहार करते हैं, क्योंकि उनका स्वभाव ही वैसा होता है। किन्तु द्वीन्द्रिय जीव जिन पुद्गलों को प्रक्षेपाहार के रूप में ग्रहण करते हैं, उनके 1 શ્રી ગૌતમસ્વામી- હે ભગવન ! કન્દ્રિયજીવ કેટલા પુદ્ગલોને આહારના રૂપમાં ગ્રહણ કરે છે, શું તે બધાં ત્યક્ત શેષ પુદ્ગલેને આહાર કરે છે, અથવા બધાને એક દેશનો म २ ३ छ!
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! દ્વીન્દ્રિય જીને અહાર બે પ્રકારને કહે છે-લેમાહાર અને પ્રક્ષેપાહાર. લેમે એટલે મારા કરતે જે આહાર તે લમાહાર કહેવાય છે મેઢામાં નાખીને અગર મુખદ્વારા જે આહાર કરાય છે, તે પ્રક્ષેપાહાર છે.
વર્ષ આદિની મોસમમાં અઘરૂપથી પુગલોનું શરીરમાં પ્રવેશ થઈ જવું થાય છે, જેનું અનુમાન મૂત્ર આદિથી કરાય છે. તે લોમાહાર સમજ જોઈએ. પ્રક્ષેપ આહારને કામે લાહાર પણ કહેવાય છે. - દ્વીન્દ્રિય જીવ લોમહારના રૂપમાં જે પુદગલોને ગ્રહણ કરે છે. તે બધાને પૂર્ણ અશેષરૂપમાં આહાર કરે છે. કેમકે તેમને સ્વભાવજ એવો હોય છે. કિન્તુ દ્રન્દ્રિય
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫