________________
५४६
प्रज्ञापनासूत्रे
तानि नो एकस्पर्शानि आहारयन्ति 'नो दुफासाई आहारेंति' नो द्विस्पर्शानि आहारयन्ति 'नो तिफासाई आहारेति' नो त्रिस्पर्शानि आहारयन्ति अपितु 'चउफासाई आहारेंति' चतुः स्पर्शानि द्रव्याणि आहारयन्ति 'जाव अहफासाई पि आहारैति' यावत् पञ्चस्पर्शानि अपि षट् स्पर्शानि सप्तस्पर्शानि अपि नैरयिका आहारयन्ति, 'विहाणमग्गणं पडुच्च कक्खडाई पि आहारैति जाव लुक्खाई' विधानमार्गणं प्रतीत्य - आश्रित्य विशेषापेक्षयेत्यर्थः कर्कशान्यपि द्रव्याणि आहारयन्ति, यावद् गुरुकस्पर्शानि उष्णस्पर्शानि रूक्षस्पर्शान्यपि आहारयन्ति, गौतमः पृच्छति - 'जाई फासओ कक्खडाई आहारेंति ताई किं एगगुणकक्खडाई आहारेंति जा अनंत गुणकक्खडाई आहारेंति ?' हे भदन्त ! यानि तावद् द्रव्याणि स्पर्शतः - स्पर्शा पेक्षया कर्कशानि आइारयन्ति तानि किम् एकगुणकर्कशानि आहारयन्ति ? यावत् किंवा दयादिदशान्यतमगुणकर्कशानि आहारयन्ति ? किंवा संख्यातगुणकर्कशानि ? किंवा असं ख्यातगुणकर्कशानि ? किंवा अनन्तगुणकर्कशानि आहारयन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे करते, तीन स्पर्शपाले द्रव्यों का आहार नहीं करते परन्तु चार स्पर्श वाले द्रव्यों का आहार करते हैं, यावत्-पांच स्पर्श वाले, छह स्पर्श वाले, सात स्पर्शया और आठ स्पर्शचाले द्रव्यों का भी नारक आहार के रूप में ग्रहण करते हैं। विधानमार्गणा अर्थात् भेद की विवेक्षा से कर्कश द्रव्यों का भी आहार करते हैं, यावत् गुरु स्पर्श वाले उष्णस्पर्श वाले, रूक्ष आदि स्पर्श वाले द्रव्यों का भी आहार करते हैं ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! जिन कर्कश स्पर्श वाले द्रव्यों का नारक आहार करते हैं, वे क्या एकगुण कर्कश का आहार करते हैं, दो से लेकर दशगुण कर्कश द्रव्यों का आहार करते हैं, अथवा संख्यात गुण कर्कश, असंख्यात गुण कर्कश या अनन्तगुण कर्कश द्रव्यों का आहार करते हैं ?
भगवान् हे गौतम ! एकगुण कर्कश द्रव्यों का भी आहार करते हैं, यावत् દ્રવ્યાના આહાર નથી કરતા પરન્તુ ચાર સ્પવાળા કન્યાને આહાર કરે છે યાવત્-પાંચ સ્પર્શ વાળા, છે સ્પર્શીવાળા, સાતસ્પર્શીવાળા અને આઠ સ્પર્શીવાળા, દ્રવ્યાને પણ નારક આહારના રૂપમાં સ્વીકારે છે. વિધાનમાણા અર્થાત્ ભેદની વિક્ષાથી કર્કશ દ્રવ્યાના પશુ આહાર કરે છે. યાવત્ ગુરૂ વાળા ઉષ્ણુ પ વાળા ક્ષરપ વાળા કન્યાને પણ આહાર કરે છે.
સ્પ
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! જે કશ ૫ વાળા દ્રવ્યેાના નારક આહાર કરે છે. તે શું એક ગુણુ કશના આહાર કરે છે. કે એથી લઈને દશ ગુણુ ક શ દ્રવ્યોના આહાર કરે છે, અથવા સખ્યાત ગુણુ કર્કશ, અસ ંખ્યાત ગુણુ ક` અગર અનન્ત ગુણુ કશ દ્રવ્યોનો આહાર કરે છે ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! એક ગુણુ કર્કશ ફ્રબ્યાને પણ આહાર કરે છે. યાવત્ દસ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫