________________
५१४
प्रज्ञापनासूत्रे काश्च: एकविधबन्धकाश्च१ 'महया सत्तविहबंधगा य अट्ठविहबंधगा य एगविहबंधगा य छव्यिहबंधगे य' अथवा सप्तविषबन्धकाश्व अष्टविधबन्धकाश्च एकविधवन्धकाश्च पविषबन्धकश्च २ 'अह्वा सत्तविहबंधगा य अविहबंधगा य एगविहबंधगा य छव्पिहबंधगा य' अथवा सप्तविधबंन्धकाश्च अष्टविधबन्धकाश्च एकविधबन्धकाश्च पविध. बन्धकाच३ 'अंबंधगेण वि समं दो भंगा भाणियव्या' अबन्धकेनापि समं द्वौ भङ्गो एकत्वबहुत्याभ्यां भणितव्यौ ४-५ 'अहया सत्तविहबंधगा य अविहबंधगा य एगविहबंधगा य छविहबंधगे य अबंधगे य चउभंगो' अथवा सप्त विधबन्धकाश्च अष्टविधबन्ध. काश्च एकविधबन्धकाच षड्विधबन्धकश्च अबन्धकश्च ६, इत्येवंरीत्या चतुर्भङ्गो द्रष्टव्यः, प्रकृतमुपसंहरनाह-'एवं एए नव भंगा' एवम्-उक्तरीत्या एते-पूर्वोक्ताः नव भङ्गाः सम्पन्नाः, तथा च वेदनीये एकत्वबहुत्वाभ्यां जीवपदे नव भङ्गा भवन्ति तत्र सप्तविधबन्धकाष्टविधबन्ध कैंकविधवन्धकानां सदैव बहुत्वेनोपलभ्यमानत्वात्, बहुत्वे अन्यपदद्वयाभावे प्रथमो भङ्गः, वन्धक और कोई एक छह का बन्धक होता हैं।
(३) अथवा बहुत सात के बन्धक, बहुत आठ के बन्धक, बहुत एक के बन्धक और बहुत छह के बन्धक होते हैं।
अबंधक के साथ भी एकवचन और बहुत्व की अपेक्षा दो भंग कहने चाहिए । अथवा बहुत सात के बन्धक, बहुत आठ के बन्धक, बहुत एक के बन्धक, एक छह का बन्धक और एक अबन्धक, इस प्रकार चार भंग समझने चाहिए । अब उपसंहार करते हैं-पूर्वोक्त प्रकार से ये नौ भंग निष्पन्न होते हैं। इस प्रकार वेदनीय कर्म में एकत्व और बहुत्व की अपेक्षा से जीवपद में नौ भंग होते हैं । सात प्रकृतियों के बन्धक, आठ के बन्धक और एक के बन्धक सदैव बहु संख्या में पाये जाते हैं, अतएव इन के बहुत्व को पियक्षा करने पर और शेष दो पदों के अभाव में प्रथम भंग होता है। छह के बन्धक पद को सम्मि કોઈ એક છના બન્યક થાય છે.
(૩) અથવા ઘણા સાતના બન્ધક, ઘણા આઠના બજક, ઘણા એકના બંધક અને અને ઘણુ છના બંધક થાય છે.
અબંધકની સાથે પણ એકવચન અને બહુવચનની અપેક્ષાથી બે ભંગ કહેવા જોઈએ.
અથવા ઘણાં સાતના બન્ધક, ઘણા આઠના બંધક, ઘણા એકના બધેક, એક છના બંધક અને એક અબક. આ પ્રકારે ચાર ભંગ સમજવા જોઈએ
હવે ઉપસંહાર કરે છે–પૂર્વોક્ત પ્રકારથી એ નવ ભંગ નિરુપન થાય છે. એ પ્રકારે વેદનીયકર્મમાં એક અને બહુત્વની અપેક્ષાએ જીવ પદમાં નવ ભંગ થાય છે.
સાત પ્રકૃતિના બાક, આઠના બધેક અને એકના બન્ધક સદૈવ બહુ સંખ્યામાં મળે છે, તેથી જ એમના બહત્વની વિવક્ષા કરવાથી અને શેષ બે પદોના અભાવમાં પ્રથમ ભંગ થાય છે. છના બન્ધક પદને મેળવી દેવાથી એકવ અને બહત્વની વિવક્ષા કરવાથી બે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
