________________
४८८
प्रापनासूत्रे टोका-प्रय कर्मवेदनं प्ररूपयितुमाह-'करणं भंते ! कम्मपगडीओ पण्णत्ताभो?' हे भदन्त ! कति खलु कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-'गोयमा ! हे गौतम ! 'अट्ठ कम्मपगडीओ पण्णताओ' अष्टौ कर्ममकृतयः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा- णाणावरणिज्जं जाव अंतराइयं तद्यथाज्ञानावरणीयं यावद्-दर्शनावरणीयम्, मोहनीयं वेदनीयम्, नाम, गोत्रम्, आयुष्यम्, अन्तरा• यम, 'एवं नेरइयाणं जाव वेमाणियाणं' एवम्-पूर्वोक्तरीत्या नैरयिकाणां यावद् असुरकुपारादि भवनपतीनां पृथिवी कायिकायेकेन्द्रियाणां विकलेन्द्रियाणाम्, पश्चन्द्रियतिर्यग्योनिकानां मनु ष्याणां वानव्यन्तराणां ज्योतिष्काणां वैमानिकानाश्चाष्टौ कर्मपकृतयः प्रज्ञप्ताः, अथ किं कर्म बमन कति कर्मप्रकृतीर्वेद पते ? इति गौतमः पृच्छति-'जोवे णं भंते ! णाणावरणिज्जं कम्म बंधमाणे कइ कम्मपगडीओ वेदेइ ?' हे भदन्त ! जोवः खलु ज्ञानावरणीयं कर्म बध्नन कति कर्मप्रकृतीवेदयते ? भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'णियमा अट्टकम्मपगडोओ वेदेई' जीवो ज्ञानावरणीयं कर्म बध्नन् नियमात्-नियमतः अवश्यमेव अष्टौ कर्मप्रकृतीर्वेदयते 'एवं
टीकार्थ अब कर्मवेदना की प्ररूपणा की जाती हैगौतमस्वामी-हे भगवन् ! कर्मप्रकृतियां कितनी कही हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! कर्मपकृतियां आठ हैं, यथा ज्ञानावरणीय, दर्शनाबरणीय, वेदनीय मोहनीय, नाम, गोत्रआयु और अन्तराय । यही आठ प्रकतियां नारको, असुरकुमार आदि भवनपतियों, पृथ्वोकायिक आदि एकेन्द्रियों विकलेन्द्रियों तिर्यच पंचेन्द्रियों मनुष्यो वानव्यन्तरों ज्योतिषको और वैमानिकों की भी कही गई हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! ज्ञानावरणीयकर्म का बन्ध करता हुआ जीव कितनी कर्मप्रकृतियों का वेदन करता है? ___भगवान्-हे गौतम ! ज्ञानावरणीयकर्म का बन्ध करता हुआ जीव नियम से आठों कर्मप्रकृतियों का वेदन करता है ।
ટીકર્થ-હુવે કર્મવેદનાની પ્રરૂપણા કરાય છેશ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! કર્મ પ્રકૃતિ કેટલી કહેલી છે ?
શ્રી ભગવા—ગૌતમ! કર્મપ્રકૃતિએ આપ્યું છે જેમ કે-જ્ઞાનાવરણીય દર્શનાવરણીય, यहनीय, माडनीय, नाम, गोत्र, मायु भने अन्तराय. मा मा प्रकृतियो ना२।, असुरકુમાર આદિ ભવનપતિ, પૃથ્વીકાયિક આદિ એકેનિદ્ર, વિકલેન્દ્રિ, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિ મનુષ્ય. વાનવ્યન્તરે, તિષ્ક અને વૈમાનિકેની પણ કહેલી છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બન્ધ કરતો જીવ કેટલી કર્મપ્રકૃતિનું વેદન કરે છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બન્ધ કરી રહેલ જીવ નિયમથી આઠ પ્રકૃતિનું વેદન કરે છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
