________________
४७२
प्रज्ञापनासूत्रे सप्तविधबन्धकाच, आयुष्यबन्धकाले पुनाष्टविधवन्धकाश्चेति भावः, तेषां सदैव बहुत्वेनोपलम्मात् इति प्रथमो भङ्गः १' 'अहया सत्तविहबंधगा व अट्टविहबंधगा य छबिहबंधगे य' अथवा समुच्चय नीवाः ज्ञानावरणीयं कर्म बनन्तः सप्त विधवन्धमाश्च अष्टविधवन्धकाश्च बहयो भवन्ति, कश्चित्तु पइविधवन्धकञ्च भवति इति द्वितीयो भङ्गः २, "अहवा सत्तविहवंधगा य अट्टविहबंधगा य छनिबंधगा य' अथवा सप्त विधवन्धकाश्च अष्टविधबन्धकाश्च पविधबन्धकाश्च सर्वे भवन्ति, इति तृतीयो मङ्ग, ३, तथा च सप्तविघबन्धका अष्टविधबन्ध काश्च जीवाः सदैव बहुत्वेनोपलभ्यन्ते षड् विधवन्धकः पुनः कदाचित् सर्वथा नोपलभ्यन्ते उत्कृप्टेन षण्मासपयन्तं पडूविषबन्धकान्तरस्थ प्रतिपादितस्वात्, यदाचापि पडूविधयन्धक उपलभ्यते तदापि जघन्येन एको वा द्वो वा उत्कृष्टेन अष्टोत्तरशतं यावत्, तत्र यदेकोऽपि पइ. विधवन्धको नोपलभ्यते तदा प्रथमो भङ्गः, यदा पुनरेको लभ्यते तदा द्वितीयो भङ्गः, यदा
भगवान्-हे गौतम ! सभी जोव आयुकर्म के बन्ध के अभाव में सात प्रकृतियों के बन्धक होते हैं और आयुकर्म के समय आट के बन्धक होते हैं। ऐसे जीव सदैव बहुतायत से होते हैं । (यह प्रथम भग-१) अथवा समुच्चय जीव ज्ञानावरण को बाँधते हुए बहुत सात के बन्धक होते हैं, बहत आठ के बन्धक होते हैं और कोई एक छह का बन्ध होता है। (यह दूसरा भंग-२) अथवा बहत सात के बन्धक बहुत आठ के बन्धक और बहुत छह के बन्धक होते हैं। यह तीसरा भंग-३) अभिप्राय यह है कि सात के बन्धक और आठ के बन्धक तो सदैव बहुसंख्या में पाये जाते हैं, किन्तु छह के बन्धक किसी काल में पाये जाते हैं और किसी काल में नहीं भी पाये जाते हैं, क्योंकि उस का अन्तर काल छह महीने तक का कहा गया है। जब षइविध बन्धक पाये जाते हैं तब भी जघन्य एक या दो और उत्कृष्ट एक सौ आठ । इस प्रकार
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ! બધા જીવ આકર્મને બન્ધના અભાવમાં સાત પ્રકૃતિના બન્ધક બને છે અને આયુકર્મના બન્ધના સમયે આઠના બન્ધક બને છે. આવા જીવ सहेव माथी हाय छे. (0 प्रथम ! १)
અથવા સમુચ્ચય જીવ જ્ઞાનાવરણકર્મને બાંવતાં છતાં ઘણું સાતના બંધક હોય છે. ઘણા આઠના બન્યક હોય છે અને કોઈ એક છના બન્ધક હોય છે. ( આ બીજો ભંગ ૨)
અથવા ઘણા સાતને બંધક, ઘણું આઠના બન્ધક અને ઘણા છના બંધક હોય છે (माजी म1 3)
અભિપ્રાય એ છે કે સાતના બન્ધક અને આઠના બધેક સદૈવ બહુ સંખ્યામાં મળી આવે છે, કિન્તુ છના બન્ધક કેઈસમયે મળે છે અને કોઈ સમયમાં નથી પણ મળતા,
કેમકે તેમને ઉત્કૃષ્ટ કાલ આઠ મહિનાને કહે છે. જ્યારે ષવિધ મળે છે ત્યારે પણ જઘન્ય એક અગર છે અને ઉત્કૃષ્ટ એક આઠ. એ પ્રકારે જ્યારે એક કે બે પણ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
