________________
MERO
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ स० १४ उत्कृष्ट कालस्थितिकं ज्ञानावरणीयकर्मबन्धनि० ४५५ शुक्ललेश्यो वा ज्ञानी वा अज्ञानी वा उत्कृष्टसंक्लिष्टपरिणामो वा असंक्लिष्टपरिणामो या तप भीग्रथविशुध्यमानपरिणामो वा-तपस औग्रयेण तीव्रतया विशुध्यमानः परिणामो यस्य स मनुष्यः उत्कृष्ट कालस्थितिकम् आयुष्यं कर्म बध्नाति, तदुपसंहरन्नाह- 'एरिसए णं गोयमा ! मणसे उकोप्तकालढिइयं आउयं कम्नं बंध' हे गौतम ! ईदृशः खलु मनुष्यः उत्कृष्ट कालस्थितिकम् आयुष्यं कर्म बध्नाति, गौतमः पृच्छति- केरिसया णं भंते ! माणुसी उक्कोसकाल टिइयं आउयं कसं बंध?' हे भदन्त ! कीदृशी खलु मानुषी उत्कृष्ट कालस्थिति कम् आयुष्यं कर्म बध्नाति ? भगवानाह-'गौयमा !' हे गौतम ! 'कम्मभूमिया वा कम्मभूमगपलिभागी वा जाव सुत्तोवउत्ता सम्मदिट्ठी मुक्कलेस्सा तप्पाउग्गविसुज्झमाणपरिणामा' कर्ममूमिगा वा--कर्मभूमिजाता था, कर्मभूमगप्रतिभागिनी वा-कर्मभूमगसदृशी वा, यावत् संज्ञिनी पञ्चन्द्रिया सर्वाभिः पर्याप्तिभिः पर्याप्ता सती साकारोपयुक्ता जाग्रती श्रुतोपयुक्ता अज्ञानी हो, उत्कृष्ट संक्लिष्ट परिणाम वाला हो अथया असंक्लिष्ट परिणाम चाला हो, तत्प्रायोग्य अत्यन्त विशुद्ध परिणाम याला हो, ऐसा मनुष्य उत्कृष्ट काल की स्थिति वाले आयुकर्म का बन्ध करता है।
उपसंहार करते हुए कहते हैं-हे गौतम ! जो इस प्रकार को विशेषताओं से सम्पन्न होता है, यही उत्कृष्ट आयु का बन्ध करता हैं। ____ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस प्रकार की मानुषी उत्कृष्ट काल की स्थितिवाले आयुष्य कर्म का बन्ध करती है ? । __भगवान - हे गौतम ! जो मनुष्यस्त्री कर्मभूमि में उत्पन्न हुई हो, अथवा कर्म भूमि में उत्पन्न मरिखी हो, संज्ञिनी हो, पंचेन्द्रिय हो, समस्त पर्याप्तियों से पर्याप्त हो, माकारोपयोग याली हो, जागृत हो, श्रुतज्ञान में उपयोग चाली हो, सम्यग्दृष्टि हो, शुक्ललेश्या वाली हो, तत्प्रायोग्य विशुद्ध परिणाम वाली અજ્ઞાની હેય, ઉત્કૃષ્ટ સંકિલષ્ટ પરિણામવાળા હોય અથવા અસંકિલષ્ટ પરિણામવાળા હેય, તપ્રાગ્ય અત્યન્ત વિશુદ્ધ પરિણામવાળા હોય, એવા મનુષ્ય ઉત્કૃષ્ટ કાળની સ્થિતિવાળા આયુકમને બન્ધ કરે છે.
ઉપસંહાર કરતાં કહે છે, હે ગૌતમ! જે મનુષ્ય આ પ્રકારની વિશેષતાઓથી સંપન્ન હોય છે, તેજ ઉત્કૃષ્ટ આયુને બંધ કરે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-કેવા પ્રકારની માનુષી ઉત્કૃષ્ટ કાલની સ્થિતિ વાળા આયુષ્યકર્મને सन् २ छ?
શ્રીભગવાન–હે ગૌતમ ! જે મનુષ્ય સ્ત્રી કર્મભૂમિમાં ઉત્પન્ન થઈ હોય, અથવા કર્મભૂમિમાં ઉત્પન્ન સદશી હોય, સંઝિની હોય, પંચેન્દ્રિય હોય, સમસ્ત પર્યાપ્તિથી પર્યાપ્ત હોય, સાકારો પગ વાળી હેય, જાગૃત હોય, શ્રુતજ્ઞાનમાં ઉપગવાળી હોય,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
