________________
२७८
प्रज्ञापनासूत्रे आहारपुप्फमाईओ । उवभोगो उ पुणोण उपभुज वत्थ विलयाइ” ॥१॥ सकृद् भुज्यते इति भोगः स पुनराहारपुष्पादिकः। उपभोगस्तु पुनः पुनरुपभुज्यते वनितादिः ॥१॥ इति, एवं यदुदयवशात् रोगरहितशरीरे सत्यपि यौवनावस्थायामपि वर्तमानोऽल्पप्राणो भवति अथवा शरीरे बलशालिन्यपि, प्रयोज ने साधयितुं शक्येऽपि हीनसत्वतया न प्रवर्तते तद् वीर्यान्तरायं प्रज्ञप्तम् ॥ सू०८॥
कर्मस्थिति वक्तव्यता मूलम्-णाणावरणिजस्स णं भंते ! कम्मस्स केवइयं कालं ठिई पण्णत्ता ? गोयमा ! जहण्णेणं अंतोमुडुत्तं, उक्कोसेणं तोसं सागरोवमकोडाकोडीओ तिणि य वाससहस्साइं अबाहा, अबाइणिया कम्मठिई कम्मनिसेगो, निदापंचगस्स णं भंते ! कम्मस्ल केवइयं कालं ठिई पण्णत्ता ? गोयमा ! जहणणेणं सागरोवमस्स तिणि सत्तभागा पलियोवमस्स असंखेज्जइभागे णं ऊगिया, उक्कोसेणं तीसं सागरोवमकोडाकोडीओ, तिणि य वाससहस्साई अवाहा, अवाहूणिया कम्मढिई कम्मनिसेगो, दंसगचउक्कस्त णं भंते ! कम्मरस केवइयं कालं ठिई पण्णता ? गोयमा ! जहणणेणं अंतोमुहत्तं डकोसेणं तीसं सागरोवमकोडाकोडीओ, तिणि य वाससहस्साई अबाहा सायावेयणिजस्स ईरियावहियं बंधगं पडुच्च अजहपगमणुकोलेणं दो समया संपराइयबंधगं पडुच्च जहाणेणं कहते हैं, जैसे वस्त्र, आभूषण आदि । कहा भी है-जो एक ही वार भोगी जाय वह भोग है, जैसे पुष्प आदि। जो वन एवं वनिता आदि वस्तुएं बार-बार भोगी जाती हैं, उन्हें उपभोग कहते हैं ।।१॥ इसी प्रकार जिस के उदय से नीरोग शरीर होने पर भी और युवावस्था होने पर भी जीव अल्पप्राण अर्थात दुर्षल हो अथवा बलवान् शरीर वाला होने पर भी और कार्य साध्य होने पर भी कार्यमें दुर्बलता के कारण प्रवृत्ति न कर सके, वह वीर्यान्तरायकम है ॥ सू० ८॥
કહ્યું પણ છે-જે એક જ વાર ભેગવાય તે ભેળ છે, જેમ પુષ્પ વગેરે. જે વસ્ત્ર તેમજ વનિતા આદિ વસ્તુઓ વારંવાર ભેગવાય છે, તેમને ઉપભેગ કહે છે.
એજ પ્રકારે જેના ઉદયથી નીરોગ શરીર હોવા છતાં અને યુવાવસ્થા હોવા છતાં જીવ અપપ્રાણ અર્થાત દુર્બલ થાય અથવા બળવાન શરીરવાળા હોવા છતાં પણ અને કાર્ય લાભ સાધ્ય હોવા છતાં પણ કાર્યમાં દુર્બલતાના કારણે પ્રવૃત્તિ ન કરી શકે, તે જીર્યાન્તરાયકર્મ છે. એ સૂત્ર ૮
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
