________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ उ. २ सू० ८ कर्मप्रकृतिनिरूपणम्
____२६९ दारिकशरीरसंघातनाम, एवं वै क्रियादिशरीरसंघात नामेष्वपि अवसेयम् , गौतमः पृच्छति'संघयणनामे णं भंते ! कइ विहे पण्णत्ते?' हे भदन्त ! संहनननाम खलु कर्म कतिविध प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'छबिहे पण्णत्ते' अस्थिरचनाविशेषरूपसंहनननाम षड्विधं प्रज्ञप्तम् , 'तं जहा-वहरोसभनारायसंघयणनामे, कीलियासंघयणनामे, छेवट्ठसंघयणनामे' तद्यथा-वज्रर्पभनाराच संहनननाम १ ऋषभनाराचसंहनननाम २, नाराच संहनननाम ३ अर्द्धनाराचसंहनननान ४ कीलिकासंहनननाम ५ सेवार्तसंहनन नाम ६, तत्र वज्रम्-कीलि कारूपम् , ऋषभः-परिवेष्टपट्टरूपः, नाराचम्-उभयतो मर्कटबन्धरूपम् अवसेयम् , तथाचोक्तम्-'रिसहोय होइ पट्टो वजं पुण कीलियामुणेयया । उभओ मकडबंधो नारायं तं वियाणाहि ॥१॥ ऋषभश्च भवति पट्टो वज्रं पुनः कीलिका ज्ञातव्या । उभयतो मर्कटबन्धो यस्तं नाराचं विजानीहि' । १।। इति, तथा च यत्र उभयतो मर्कटबम्धनबद्धयोर्द्वयोरस्थनोः पट्टाक. पुद्गल छिद्ररहित एकरूपता को प्राप्त होते हैं, वह संघातनामकर्म कहलाता है। औदारिकशरीर संघात आदि सभी का स्वरूप इसी प्रकार समझ लेना चाहिए।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! संहनननामकर्म कितने प्रकार का कहा गया है?
भगवान्-हे गौतम अस्थियों की रचना रूप संहनन छ प्रकार का कहा गया है, वह इस प्रकार है-(१) वज्रर्षभनाराच संहनन नाम (२) ऋषभनाराच संह. नन नाम (३) नाराच संहनन नाम (४) अर्द्धनाराच संहनन नाम (५) कीलिका संहनननाम और (६) सेवार्तसंहनननामकर्म । यहाँ वन का अर्थ है कीली, ऋषभ का अर्थ हैं वेष्टन रूप पहा और नाराच का अभिप्राय है दोनों और मकट बन्ध । कहा भी है-ऋषभ पट्ट को कहते हैं, कीलिका को वज्र समझना चाहिए और दोनों ओर के मर्कट बंध को नाराच जानना चाहिए ॥१॥
જર્મના ઉદયથી દારિક શરીર આદિના પુદ્ગલ છિદ્રરહિત એક રૂપતાને પ્રાપ્ત થાય છે, તે સંઘાત નામકર્મ કહેવાય છે. ઔદારિક શરીર સંઘાત આદિ બધાના સ્વરૂપ એજ પ્રકારે સમજી લેવાં જોઈએ.
શ્રીગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ ! સંહનન નામકર્મ કેટલા પ્રકારના કહેવાયેલાં છે? શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ! અસ્થિની રચનારૂપ સંહનન છ પ્રકારનાં કહ્યાં છે તે આ પ્રકારે,
(૧) વજીર્ષભનારાંચ સં હનન નામ (૨) ૪ષ મનારાચ સંહના નામ (૩) નારાચ सहनन नाम (४) अ नाराय सहनन नाम (५) सि सहनन नाम भने (6) સેવા સંહનન નામકર્મ.
અહીં વજને અર્થ છે (કીલ) ખીલી, ષભને અર્થ છે વેન રૂપ પદ્ધ અને નરાચને અભિપ્રાય છે બન્ને તરફ મર્કટ બન્દન, કહ્યું પણ છે
ત્રાભ પટ્ટાને કહે છે, કીલીકાને વજ, સમજવું જોઈએ અને બને તરફના મર્કટ બને નારાચ જાણવું જોઈએ. ૧
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
