________________
११४०
प्रज्ञापनासूत्रे
युनक्ति ? किंवा असत्यामृषा मनोयोगं युनक्ति ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! ' सच्च मणजोगं जुंजइ' समुद्घातात् प्रतिनिवृत्तः खलु केवली सत्यमनोयोगं युनक्ति 'नो मोसमणजोगं जुंजइ' नो मृषामनोयोगं युनक्ति 'नो सच्चामोसमणजोगं जुजई' नो सत्यमृषामनोयोगं युनक्ति तस्य क्षीणरागादित्वात्, किन्तु - 'असच्चामोसमणजोगं जुंजइ' असत्यामृषा मनोयोगं युनक्ति 'वहजोगं जुंजमाणे' वचोयोगं युञ्जानः समुद्घातात् प्रतिनिवृत्तः केवली 'किं सच्चवचो जोगं कुंज' किं सत्यवचोयोगं युनक्ति ? किं वा - ' मोसवइजोगं जुंजइ' मृषावचोयोग युनक्ति ? किं वा - ' सच्चामोसवइजोगं जुंजइ ' सत्यमृपावचोयोगं युनक्ति ?' किंवा 'असच्चामोसवइजोगं जुंजइ ?' असत्यामृषावत्तोयोगं युनक्ति ? भगवानाह - 'गोयमा ! ' हे गौतम ! ' सच्चवइजोगं जुंज' समुद्घातात् प्रतिनिवृत्तः केवली सत्ययचोयोगं युनक्ति 'नो मोसवइजोगं जुंजइ' नो मृषावचोयोगं युनक्ति 'नो सच्चामोसवइजोगं जुंजइ ' नो वा सत्यमृषा वचोयोगं युनक्ति, तस्य क्षीणरागादित्वात् अपि तु 'असच्चामोसवइजोगं पि सत्यमृषामनोयोग का व्यापार करते हैं ? अथवा असत्यामृषामनोयोग का व्यापार करते हैं ?
"
भगवान् - हे गौतम! समुद्घात से निवृत्त केवली सत्यमनोयोग का व्या पार करते हैं, मृषामनोयोग का व्यापार नहीं करते, सत्यमृषामनोयोग का भी व्यापार नहीं करते, किन्तु असत्यामृषा मनोयोग का व्यापार करते हैं ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! वचनयोग का प्रयोग करते हुए समुद्घात से निवृत्त केवली क्या सत्यवचनयोग का प्रयोग करते हैं, मृषा वचनयोग का प्रयोग करते हैं, सत्यमृषा वचनयोग का प्रयोग करते हैं अथवा असत्यामृषा वचनयोग का प्रयोग करते हैं ?
भगवान् - हे गौतम! समुद्घात से निवृत्त केवली सत्यवचनयोग का प्रयोग करते हैं, मृषा वचनयोग का प्रयोग नहीं करते, सत्यमृषा वचनयोग का प्रयोग વ્યાપાર કરે છે? અથવા મૃષા મનાયોગના વ્યાપાર કરે છે? અથવા અસત્ય મૃષા મના ચેગના વ્યાપાર કરે છે ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! સમુદ્ઘતિથી નિવૃત્ત કેવલી સત્ય મનાયેાગના વ્યાપાર કરે છે, મૃષા મનાયેાગના વ્યાપાર નથી કરતાં, સત્યમૃષા મનાયેાગના પણ વ્યાપાર નથી કરતાં, પરંતુ અસત્યામૃષા મનેચેગને વ્યાપાર કરે છે,
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! વચનયોગના પ્રયોગ કરતાં સમુદ્માતથી નિવૃત્ત કેવલી શુ' સત્ય વચનયોગના પ્રયાણ કરે છે, મૃષા વચનયાગના પ્રચેાગ કરે છે ? સત્ય મૃષા વચનયોગને પ્રયોગ કરે છે ? અથવા અસત્ય મૃષા વચનયોગના પ્રયાગ કરે છે ? શ્રી ભગવાન્ડે ગૌતમ! સમુદ્ઘાતથી નિવૃતકેવલી સત્ય વચનયોગના પ્રયોગ કરે છે, મૃષાવચનયોગને પ્રયોગ કરતાં નથી, સત્યમૃષા વચનયોગના પણ પ્રયાગ નથી
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
