________________
१०३६
प्रशापनासूचे 'एवं जाव लोभसमुग्याए' एवम्-क्रोधसमुद्घात इव यावद-मानसमुद्घातो मायासमुद्घातो लोमसमुद्घातथापि नैरयिकादि चतुर्विशतिदण्डकक्रमेण भतीतानागतविषयको वक्तरुयः, तयप्तहरमाइ-'एवं एएवि चत्तारि दंउसा' एवम्-उक्तरीत्या एतेऽपि-पूर्वोक्ता बहुत्वविषयकाश्रत्यारश्चशितिदण्डका:-षण्णवतिसंख्य लापका वक्तव्याः, सम्प्रति एकैकस्य नैनियकादे नैरविकत्यादिषु स्वपरस्थानेषु वृत्तस्य भाविनश्च कियन्तः, क्रोधसमुदघाता अतोताः कियन्तो भाविनश्चेति प्ररूपयितुमाह-'एगमेगस्स णं भंते ! नेरइयस्स नेरइयत्ते केवइया कोहसमुग्घाया अईया?' हे भदन्त ! एकैकस्य खलु नैरयिकस्य नै यिकत्ये वृत्तस्य अतीतसकलकालावेक्षया कियन्तः क्रोधसमुद्घाता अतीताः सन्ति ? भगवानाह'गोयमा !' हे गौतम ! 'भगंता' अनन्ताः क्रोधसमुदघाता नैरयिकत्ये वृत्तस्य नैरयिकस्य गीताः सन्ति, ‘एवं जहा वेयणासमुग्घ ओ भणिओ तहा कोहसमुग्घाओ पि निरवसेसं जाव वेमाणियत्ते' एवम्-उक्तरीत्या यथा वेदनासमुदघातः पूर्व भणितस्तथा क्रोधसमुद्घातोऽपि निरयशेणं-साकल्पेन भणितव्यः, कियरं माणितव्य मित्याकाउक्षया द्घात मायासमुद्घात और लोभसमुद्घान भी चोचीसों दण्डकों में अतीत और अनागत विषयक कहना चाहिए। इस प्रकार ये बहयचन संबंधी भी चार चौवीस दंडक होते हैं अतः छियानवे आलापक कह लेना चाहिए । __अब यह प्ररूपण करते हैं कि एक-एक नारक के नारक पर्याय में तथा अन्य पर्यायों में अतीत और अनागत क्रोधसमुद्घात कितने हैं ? __ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! एक-एक नारक के नारक-अवस्था में सम्पूर्ण अतीतकाल की अपेक्षा अतीत क्रोधसमुदघात कितने हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! एक-एक नारक के नारकावस्था में अतीत समुदघात अनन्त हैं। इस प्रकार जैसा वेदनासमुद्घात पहले कहा है, वैसा ही क्रोधसमुदघात
એજ પ્રકારે ક્રોધસમુદુઘાતની જેમ માનસમુદુઘાત, માયામુદ્દઘાત અને લેભ સમુદ્રઘાત પણ વીસે દંડકોમાં અતીત અને અનાગત વિષયક કહેવા જોઈએ. એ પ્રકારે આ બહુવચન સમ્બન્ધી પણ ચાર ચેવીસ દંડક થાય છે, તેથી છ– આલાપક
કહેવા જોઈએ
- હવે એ પ્રરૂપણ કરાય છે કે એક-એક નારકના નાક પર્યાયમાં તથા અન્ય પર્યાયમાં અતીત અને અનાગત ક્રોધસમુદ્રઘાત કેટલા છે?
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવદ્ ! એક–એક નારકના નારક અવસ્થામાં સંપૂર્ણ અતીતકાલની અપેક્ષાએ અતીત ક્રોધસમુદ્દઘાત કેટલા છે?
શ્રી ભગવાન -હે ગૌતમ ! એક-એક નારકના નારકાવસ્થામાં અતીતસમુદ્દઘાત અનન્ત છે. એ પ્રકારે જેવા વેદના સમુદઘાત પહેલા કહ્યા છે, તેવા જ ક્રોધસમુદ્દઘાત પણ પુરા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
