________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३६ सू० ७ नैरयिकसमुद्घातनिरूपणम्
९८९ केवलि समुग्घाया अईया ? गोयमा! नस्थि, केवइया पुरेक्खडा ? गोयमा! नत्थि, एवं जाच वेमाणियत्ते णवरं मणूसत्ते अतीता णस्थि, पुरेक्खडा असंखेज्जा, एवं जाव वेमाणिया, नवरं वणस्सइकाइयाणं मणूसत्ते अतीता नत्थि, पुरेक्खडा अणंता, मणताणं मणसत्ते अतोता सिय अस्थि सिय णस्थि, जइ अस्थि जहण्णेणं एको वा दो वा तिणि वा उक्कोसेणं सयपुहुत्तं. केवइया पुरक्खडा ? गोयमा ! सिय संखेजा, सिय असंखेजा, एवं एए चउव्वीसं चउव्वीसा दंडगा सळो पुच्छाए भाणि. यव्वा जाव वेमाणियाणं वेमाणियत्ते" ॥ सू० ७॥
छाया-नैरयिकाणां भदन्त ! नैरयिकत्वे कियन्तो वेदनासमुद्घाता अतीता: ? गौतम ! अनन्ताः, कियन्त: पुरस्कृताः ? गौतम ! अनन्ताः, एवं यावद् वैमानिकत्वे, एवं सर्वजीवानां भणितव्यं यावद् वैमानिकानां वैमानिकत्वे, एवं यावत् तेजससमुदघाताः, नवरम् उपयुज्य ज्ञातव्यम् यस्य सन्ति वैक्रियतैजसाः, नैरयिकाणां भदन्त ! नैरयिकत्वे कियन्त आहारक
शब्दार्थ-(नेरयाणं भंते नेरइयत्ते केवइया वेषणा समुग्घाया अतीता ?) हे भगवन् ! नारकों के नारकपने अर्थात् नारकपर्याय में रहते हए कितने वेदना. समुद्घात अतीत हुए हैं ? (गोयमा ! अणंता) हे गौतम अनन्त (केवइया पुरे. क्खडा ?) भावी कितने ? (गोयमा ! अर्णता) हे गौतम ! अनन्त (एवं जाव वेमाणियत्ते) इसी प्रकार यावत् वैमानिकपने में।
(एवं सव्वजीवाणं भाणियब्व) इसी प्रकार सर्व जीवों के कहना चाहिए (जाव वेमाणियाणं वेमाणियत्ते) यावत् वैमानिको के वैमानिकपने में
(एवं जाव तेयगसमुग्घाया) इसी प्रकार तैजससमुद्घात तक (णवरं उव. उजिऊण नेयम्व) विशेष उपयोग लगाकर समझना चाहिए (जस्सस्थि वे उब्विय तेयगा) जिसके वैक्रियक और तेजस हैं।
शहाथ :-(नेरइयाण भंते ! नेरइयत्ते केवइया वेयणा समुग्घाया अतीता ) है सावन् ! નારકેન નારકપણે અર્થાત્ નારક પર્યાયમાં રહેતા છતાં કેટલા વેદના મુદ્દઘાત અનીત था छ ? (गोयमा ! अणता) गौतम! सनत (केवइया पुरेक्खडा) मा ? (गोयमा ! अणता) गौतम ! मनन्त (एव जाव वेमाणियत्ते) मे १ ५४.३ यात् वैमानियणे. (एवौं सव्वजीवाण भाणियव्व) मे प्रारे सवाना वा (जाव वेमाणियाण वेमाणियत्ते) यात वैमानियन भानपणे.
(एव जाव तेयगसमुग्घाया) मे० ५४ते४स समुधात सुधा (गवर उवउज्जिऊण नेयव्व). विशेष उपयो॥ ४॥२ समान (जस्सत्थि वेउब्वियतेयगा) ने पेडिय
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫