________________
प्रज्ञापनासूत्रे सौधर्मेशानयोरेव सत्त्वेन तत्र केवलाया स्तेजोटेश्पाया एव सद्भावात, ताथाचात्र संग्रह गाथा:-'किण्हानीला काऊलेस्साय भवणवंतरिया । जोइससोहम्मीसाण तेउलेस्सा मुणेयव्या ॥१॥ कप्पेसणंकुमारे माहिदे चेव बंभलोए य । एएसु पम्हलेस्सा ते ण पर सुक्कले सा उ ॥२॥ पुढवीआउ वणस्सइ बायर पत्तेयलेस चत्तारि । गब्भयतिरिय नरेसुं छल्लेस्सा तिमि सेसाणं ॥३॥ कृष्णानीला कापोती तेजसी च लेश्या भवनव्यन्तराणाम । ज्योतिष्कसौधर्मशानास्तेजोलेश्या ज्ञातव्याः ॥१॥ कल्पे सनत्कुमारे माहेन्द्रे चैव ब्रह्मलोके च । एतेषु पद्मलेश्या ततः परं शुक्लले श्यैव ॥२॥ पृथिव्या वनस्पति बादरप्रत्येकानां चतस्रो लेश्याः। गर्भजतियेगनरेपु षड्लेश्याः शेषाणां तिस्रः ॥३॥ इति, अथ लेश्यादीनामष्टानामल्पबहुत्व वक्तव्यतामाह- एएसिणं भंते ! जीवाणं सलेस्साणं कण्हलेस्साण जाव सुक्कलेस्साणं अलेस्साणय कयरे कयरेहितो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?' हे भदन्त ! एतेषां खलु चतुविशति दण्डकपदवाच्यानां जीवानां सलेश्यानां-समुच्चयलेश्यावतां कृष्णलष्यानां यावत् नोललेश्यानां कापोतलेश्यानां तेजोलेश्शनां पद्मलेश्यानां शुक्ल लेश्यानाम् अलेश्यानाञ्च सौधर्म और ऐशान देवलोक मे ही होती हैं और वहां तेजोलेश्या ही पाई जाती है । संग्रहगाथा में कहा है-'भवनवासियों और व्यन्तरों में कृष्ण, नील कापोत और तेजोलेश्या होती है और ज्योतिष्कों में तथा सौधर्म और ऐशान देव लोक में तेजोलेश्या ही पाई जाती हैं ॥१॥ ____ 'सनत्कुमार, माहेन्द्र और ब्रह्मलोक कल्पों में पालेश्या है और उससे शुक्ल लेश्या ही होती है ॥२॥
गर्भज पंचेन्द्रिय तिर्यचों में तथा गर्भज मनुष्यों में छहों लेश्याएं होती हैं और शेष जीवों में तीन ॥३॥
अब लेश्यावाले जीवों का अल्पबहत्व दिखलाते हैंगौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन चौवीस दंडकों के जीवों में અને ઈશાન દેવલોકમાં જ હોય છે અને ત્યાં તેજલેશ્યા જ મળી આવે છે, સંગ્રહ ગાથામાં કહ્યું છે કે-ભવનવાસિયે અને વાનવ્યન્તમાં કૃણ, નીલ, કાપત અને તેને લેશ્યા હોય છે અને તિષ્કમાં તથા સૌધર્મ અને એશાન દેવલેકમાં તેજલેશ્યા જ જેવામાં આવે છે. આ
સનસ્કુમાર, મહેન્દ્ર અને બ્રહ્મલેક કલ્પમાં પદ્મશ્યા છે. અને તેનાથી આગળ શુકલેશ્યા જ હોય છે. મારા
“ર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિય એમાં તથા ગર્ભજ મનુષ્યમાં છએ વેશ્યાઓ હોય છે અને શેષ જીવેમાં ત્રણે. પાકા
હવે લેશ્યાવાળા જેનું અલ૫બહુત દેખાડે છેશ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે-હે ભગવન ! આ વીસ દંડકના જીવમાં સલેશ્યા
श्री. प्रशान। सूत्र:४
