________________
प्रज्ञापनासने टोका-अथ मनुष्याणां समाहारादिकमधिकृत्य प्ररूपयितुमाह-'मणुस्साणं भंते ! सव्वे समाहारा ?' हे भदन्त ! मनुष्याः खलु सर्वे किं समाहाराः-समानाहारा भवन्ति ? भगवानाह'गोयमा!' हे गौतम ! ‘णो इगटे समढे' नायमर्थः समर्थ:-मनुष्याः सर्वे समानाहारा इत्येवमर्थों नो युक्त्योपपन्नः, गौतमः पृच्छति-'से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-मणुस्सा सव्वे नो समाहारा ?' तत्-अथ केनार्थेन-कथं तावत् एवम्-उक्तरीत्या उच्यते-मनुष्याः सर्वे नो समाहारा भवन्तीति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'मणुस्सा दुविहा पण्णत्ता' मनुष्या द्विविधाः प्रज्ञप्ता, 'तं जहा--महासरीराय, अप्पसरीराय' तद्यथा-महाशरीराश्च, अल्पशरीराश्च, 'तत्थ णं जे ते महासरीरा ते णं बहुतराए पोग्गले आहारेंति जाव बहुतराए पोरंगले नीससंति' तत्र
(तत्थ णं जे ते मिच्छट्ठिी जे सम्मामिच्छविट्ठी) उनमें जो मिथ्यादृष्टि है और जो सम्यगमिथ्यादृष्टि हैं (तेसिं नियइयाओ पंच किरियाओ कज्जति) उनको नियत रूप से पांच क्रियाएं होती हैं (तं जहा-आरंभिया, परिग्गहिया, मायावत्तिया, अपच्चक्खाण किरिया, मिच्छादसणवत्तिया) वे इस प्रकार-आरंभिकी, पारिग्रहिकी, मायाप्रत्यया, अप्रत्याख्यानक्रिया, मिथ्यादर्शनप्रत्यया (सेसं जहा नेरइयाणं) शेष नारकों के समान ।
टीकार्थ-अब मनुष्यों के समाहार आदि की प्ररूपणा की जाती है-गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवान् ! क्या सभी मनुष्य समान आहारवाले हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है, अर्थात् ऐसी बात नहीं है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस कारण से ऐसा कहा जाता है कि सभी मनुष्य समान आहारवाले नहीं हैं ? ।
भगवान्-हे गौतम ! मनुष्य दो प्रकार के कहे हैं, यथा-महाशरीर और
(तत्थणं जे ते मिच्छादिवि जे सम्मामिच्छदिदी) तमाम भिथ्याट छ भने २ सभ्य मिथ्याट छे (तेसि नियइयाओ पंच किरियाओ कजंति) तेमनाम नियत ३५६? पांय याम थाय छ (तं जहा-आरंभिया, परिग्गहिया, मायावत्तिया, अपच्चक्खाण किरिया, मिच्छादसणवत्तिया) ते। मारे-मानी, पारियाडी, मायाप्रत्यया, अप्रत्याध्यान ठिया, भियान प्रत्यया (सेसं जहा नेरइयाणं) शेष नानी समान ।
ટીકાઈ-હવે મનુષ્યના સમાહાર આદિની પ્રરૂપણ કરાય છેશ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે– હે ભગવન્! શું બધા મનુષ્ય સમાન આહારવાળા છે? શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી, અર્થાત્ એવી વાત છે નહીં.
શ્રી ગૌતમ-હે ભગવાન શા કારણથી એમ કહેવાય છે કે બધા મનુષ્ય સમાન આહારવાળા નથી ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! મનુષ્ય બે પ્રકારના કહ્યા છે, જેમકે મહાશરીરી અને અ૫ શરીર અર્થાત્ વિશાળ કાયાવાળા અને નાની કાયાવાળા, આ બન્નેમાંથી જે માણસ
श्री. प्रशान। सूत्र:४