________________
प्रमेयवाधिनी टीका पद २० स० १० असंइयायुष्यननिरूपणम् संख्येयभागं यावद् बनातीत्यर्थः, गौतमः पृच्छति-'एयरस णं भंते ! नेरइय असण्णि आउयस्स जाव देवअसणि आउयस्स कयरे कयरेहितो अप्पावा बहुया वा तुल्ला वा विसे. साहिया वा ?' हे भदन्त ! एतस्य खलु नैरयिकासंड्यायुष्यस्य यावत्-तिर्यग्योनिकासंख्यायुष्यस्य मनुष्यासंघ्यायुष्यस्य देवासंघ्यायुष्यस्य मध्ये कतरत् कतरेभ्योऽल्पं वा बहुकं या तुल्यं वा विशेषाधिकं वा भवति ? भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवे देवअसण्णि. याउए' सर्वस्तोकं देवासंड्यायुष्यं भवति, तदपेक्षया-'मणूस असण्णिआउए असंखेजगुणे' मनुष्यासंड्यायुष्यमसंख्ये यगुणं भवति, तदपेक्षया-'तिरिक्खजोणिय असणि आउए असं. खेजगुणे तिर्यग्पोनिकासंड्यायुष्यम् असंख्येयगुणं भवति, तदपेक्षया-'नेरइय असण्णिाउए असंखेजगुणे' नैरयिकासंड्यायुष्यमसंख्येयगुणं भवति, अत्र हूस्वदीर्घत्वापेक्षयाऽसंज्यायुषोऽल्पबहुत्वं बोध्यम् 'पण्णवगार वीसइभं परं समत्तं' इति प्रज्ञापनायां विंशतितम मन्तक्रिया पदं समाप्तम् ॥ १०॥ हजार वर्ष की और उत्कृष्ट पल्योपम के असंख्यातवें भाग की बांधता है। ___ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! इस नैरयिकासंज्ञी-आयुष्य, तिर्यंचासंज्ञी आयुष्य मनुष्यासंज्ञी-आयुष्य और देवासंज्ञी-आयुष्य में से कौन किसकी अपेक्षा अल्प बहुत, तुल्य अथया विशेषाधिक है ?
भगवान्-हे गौतम ! सबसे कम देवासंज्ञी-आयु है, उसकी अपेक्षा मनुष्या संज्ञी-आयु असंख्यातगुणा, उसकी अपेक्षा तिर्यंचासंज्ञी-आयु असंख्यातगुणा और उसकी अपेक्षा नारकायु असंख्यातगुणा है। यहां हस्व और दीर्घ कम-बढ की अपेक्षा से असंज्ञी-आयु का अल्प बहुत्व न समझना चाहिए।
वीसयां पद समाप्त દેવાયુને પણ બન્ધ કરે છે દેવાયુને બંધ કરે તો તે નરકાયુના સમાન સમજવો જોઈએ, અર્થાત્ જઘન્ય દશ હજાર વર્ષ અને ઉત્કૃષ્ટ પપમના અસંખ્યાતમા ભાગને બાંધે છે.
श्री गौतमस्वामी-मपन् ! | नै४ि।सजी-मायुष्य, तिय"या सजी-आयुष्य મનુષ્યાસંજ્ઞ આયુષ્ય અને દેવાસંજ્ઞી આયુષ્યમાંથી કેણ કેની અપેક્ષાએ અલ્પ, ઘણા, તુલ્ય, અથવા વિશેષાધિક છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! બધાથી ઓછું દેવાસંણી આયુ છે, તેની અપેક્ષાથી મનુષ્યાજ્ઞી આયુ અસંખ્યાતગણું, તેની અપેક્ષાએ તિર્યંચાસી આયુ અસંખ્યાતગણું અને તેની અપેક્ષાએ નારકાયુ અસંખ્યાતગણું છે. અહીં હસ્વ અને દીર્ઘ (વધ-ઘટ)ની અપેક્ષાથી અસંજ્ઞી આયુનું અ૫બહુત્વ સમજવું જોઈએ.
સમાપ્ત
प्र०७४
श्री. प्रशान। सूत्र:४
