________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १६ सू० ७ सिद्धक्षेत्रोपपातादिनिरूपणम् समगं पजवटिया समगं पट्टिया १' तत्-अथ-यथानाम इति वाक्यालङ्कारे चत्वारः पुरुषाः समम्-युगपदेव पर्यवस्थिताः-गन्तव्यस्थानं सहैव सम्प्राप्ताः, समं-युगपदेव च प्रस्थिताः प्रस्थानं कृतवन्तः १, एवमेव 'समगं पज्जवटिया विसमगं पहिया २' चत्वारः पुरुषाः सममसहैव पर्यवस्थिताः-गन्तव्यस्थानं संप्राप्ताः किन्तु विषमम्-वैषम्येण प्रस्थिता:-अयुगपदेव प्रस्थानं कृतवन्तः २, एवम्-'विसमं पज्जवटिया विसमं पट्ठिया ३' चत्वारः पुरुषा विषमम्वैषम्येणैव-अयुगपदेव पर्यवस्थिताः-गन्तव्यस्थानं सम्प्राप्ताः, विषमम्-वैषम्येणेव च प्रस्थिता:प्रस्थानं कृतवन्तः ३, 'एवमेव विसमं पज्जवटिया समगं पट्टिया ४' विषम-वैषम्येणैव-असहैवै. त्यर्थः चत्वारः पुरुषाः पर्यवस्थिता-गन्तव्यस्थानं संप्राप्ताः किन्नु सम-सहैव युगपदेवेत्यर्थः प्रस्थिता:-प्रस्थानं कृतवन्तः ४, तदुपसंहरन्नाह-'सेतं चउपुरिसपविभत्तगती' सा एषाउपर्युक्तस्वरूपा चतुर्धा चतुः पुरुषप्रविभक्तगतिः प्रज्ञप्ता १४,
गौतमः पृच्छति-से किं तं वंकगती ?' तत्-अथ का सा-कतिविधा वङ्कगतिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'वंकगती चउविहा पण्णत्ता' बङ्कगति श्चतुर्विधा प्रज्ञमा 'तं जहा-घट्टनया यंभणया लेसणया पवडणया, से तं वंगती १५' तद्यथा-घट्टनता, स्तम्भनता, श्लेषणता पतनता, तत्र घट्टनस्य खञ्जगति रूपस्थ भावो घट्टनमेव वा घट्टनता, एवं स्तमनस्य-ग्रीवायां धमन्यादीनां स्तम्भरूपस्य भावः स्तम्भनमेव वा स्तम्भनता, श्लेषणस्य जानुप्रभृतिभिरूवादीनां __भगवान्-चार पुरुष एक ही साथ अपनी मंजिल से रवाना हुए और एक ही साथ पहुंचे (१) दूसरे चार पुरुष एक साथ रवाना हुए किन्तु आगे-पीछे पहंचे (२) दूसरे चार पुरुष आगे-पीछे रवाना हुए और एक साथ पहुंचे (३) इसी प्रकार चार पुरुष आगे-पीछे रवाना हुए और आगे-पीछे पहुंचे यह चार प्रकार की चतुःपुरुष प्रविभक्तगति कहलाती है। __गौतमस्वामी-वक्रगति क्या है?
भगवान-वक्रगति चार प्रकार की कही है घनता, स्तम्भनता, श्लेषणता और पतनता। खंजगति रूप घट्टन का भाव घटनता है। ग्रोवा में धमनी आदि का स्तंभत होना स्तं भवनता है । जानु आदि के साथ उरु आदि का संयोग
શ્રી ભગવાન -હે ગૌતમ! ચાર પુરૂષ એક જ સાથે પિતાની જગ્યાએથી રવાના થાય અને એક જ સાથે પહોંચે (૧) બીજા ચાર પુરૂષ એક સાથે રવાના થયા પણ આગળ પાછળ પહોચે (૨) બીજા ચાર પુરૂષ આગળ પાછળ નિકળ્યા પણ પહોંચ્યા એક જ સાથે (૩) એજ પ્રકારે ચાર પુરૂષ આગળ પાછળ રવાના થયા અને આગળ પાછળ પહોંચ્યા (૪) આ ચાર પ્રકારની ચતુઃપુરૂષ પ્રવિભકતગતિ કહેવાય છે.
श्री गौतमस्वाभी-मापन ! पति छ?
શ્રી ભગવાન -હે વકગતિ ચાર પ્રકારની કહી છે-ઘટ્ટનતા, સ્તંભનતા, શ્લેષણતા. અને પતનતા. ખંજગતિ રૂપ ઘટ્ટનતા છે. ગ્રીવામાં ધમની આદિનું સ્તંભન થવું તે
प्र० ११८
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩