________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १६ सू० ७ सिद्धक्षेत्रोपपातादिनिरूपणम् माणगती-जं णं एएसिं चेव अण्णमण्णं अणुवसंपज्जित्ताणं गच्छइ सेतं अणुवसंपन्जमाणगती ४' अनुपसम्पद्यमानगतिस्तावद्-यत् खलु एतेपाञ्चैव-पूर्वोक्तराजप्रभृतीनामिति-सम्बन्ध सामान्ये पष्ठी तेन राजप्रभृतीनित्यर्थः अन्योन्यम् अनुपसम्पद्य-अनाश्रित्य-आश्रयमकृत्वैव गच्छति सा अनुपसम्पद्यमानगतिः प्रज्ञप्ता ४, गौतमः पृच्छति-'से किं तं पोगगलगती ?' तत्-अथ का सा पुद्गलगतिः प्रज्ञप्ता? भगवानाह-पोग्गलाती-जणं परमाणुपोग्गलाणं जाव अणंतपएसियाणं खंधाणं गनी पवत्तइ सेतं पोरगलगती ५, पुद्गलगतिस्तावत्-यत् खलु परमाणुपुद्गलानां यावत्-द्वि त्रि चतुः पञ्चषट् सप्ताष्ट नव दश संख्यातासंख्यातानन्तप्रदेशिकानां स्कन्धानां गतिः प्रवतेते सा एषा पुद्गलगतिः प्रज्ञप्ता ५, गौतमः पृच्छति-'से किं तं मंड्यगती ?' तत्-अथ का सा मण्डूकगतिःप्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'मंइयगती-जंणं मंडू भो फिडिचा. गच्छद, से तं मंड्यगती ६' मण्डकगतिस्तावत-यत् खलु मण्डकवत स्फेटित्वा-उत्प्लुत्य गच्छति सा एषा मण्डूकगतिः प्रज्ञप्ता ६, गौतमः पृच्छति-'से कि तं णावागती?' ततअथ का सा नावागतिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'णावागती-जं णं णावा पुचवेतालीओ दाहिण
भगवान्-हे गौतम ! पूर्वोक्त राजा आदि का आश्रय लिये विना जो गति होती है, वह अनुपसंपद्यमानगति है।
गौतमस्वामी-पुद्गलगति किसे कहते हैं ?
भगवान्-परमाणुपुद्गल की यावत् बिप्रदेशी, त्रिप्रदेशी, चारप्रदेशी, पांचप्रदेशी, छहप्रदेशी, सातप्रदेशी, आठप्रदेशी, नवप्रदेशी, दशप्रदेशी, संख्यातप्र. देशी, असंख्यातप्रदेशी अथवा अनन्तप्रदेशी स्कंधों की जो गति होती है, वह पुद्गलगति कहलाती है।
गौतमस्वामी-मंडूकगति क्या है ? भगवान-मेढक फुदक-फुदक कर जो चलता है वह मंडूकगति कहलाती है। गौतमस्वामी-नावागति किसे कहते हैं ?
શ્રી ભગવાન –હે ગૌતમ ! પૂર્વોકત રાજા વિગેરેને આશ્રય લિધા સિવાય જે ગતિ કરાય છે, તે અનુસંપદ્યમાન ગતિ છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હ ભગવદ્ ! પુદ્ગલ ગતિ ને કહે છે?
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ! પરમાણુ પુદ્ગલની યાવત્ દ્વિદેશી. ત્રિપ્રદેશી, ચાર પ્રદેશી, પંચ પ્રદેશ, છ પ્રદેશ, સાત પ્રદેશી. આઠ પ્રદેશી, નવ પ્રદેશી, દશ પ્રદેશી. સંખ્યાત પ્રદેશ, અસંખ્યાત પ્રદેશી અથવા અનન્ત પ્રદેશ સ્ટાની જે ગતિ થાય છે. તે પુદ્ગલગતિ કહેવાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! મંડ્રગતિ શું છે? શ્રી ભગવાન-હ ગૌતમ! દેડકે કુદી-કૂદીને જે ચાલે છે. તે મંડૂકગતિ કહેવાય છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી-નવાગતિ કોને કહે છે?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
