________________
प्रमेयवोधिनी टीका पद १५ सू० १० इन्द्रियादिनिरूपणम् काणां नैरयिकत्वे अनागतानि सन्ति, गौतमः पृच्छति-नेरइयाणं भंते ! असुरकुमारत्ते केवइया दविदिया अतीता?' हे भदन्त ! नैरयिकाणाम् असुरकुमारत्वे कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि अतीतानि सन्ति ! भगवानाह-'गोयमा ! अणंता' हे गौतम ! अनन्तानि द्रव्येन्द्रियाणि अतीतानि सन्ति, 'केवइया बरेलगा?' कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि बद्धानि सन्ति ? 'णस्थि बद्धानि द्रव्येन्द्रियाणि नैरयिकाणां हि असुरकुमारत्वे न सन्ति प्रागुक्तयुक्तेः, ___ 'केवइया पुरेक्खडा ? किर्यान्त द्रव्येन्द्रियाणि पुरस्कृतानि-अनागतानि सन्ति ? 'अणंता' अनन्तानि द्रव्येन्द्रियाणि अनागतानि सन्ति, 'एवं जाच गेवेजगदेवत्ते' एवम्-असुरकुमारत्ये इव नैरयिकाणां यावद्-नागकुमारादि भवनवासित्वे पृथिवीकायिकायेकेन्द्रियकत्वे विकलेन्द्रियत्वे पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकत्वे मनुष्यत्वे वानव्यन्तरत्वे ज्योतिप्कत्वे वैमानिकत्ये नक्वेय
भगवान-नारकों की नारक के रूप में अनागत द्रव्येन्द्रियां अनन्त हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नारकों को असुरकुमार के रूप में अतीत द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं?
भगवान्-हे गौतम ! अतीत द्रव्येन्द्रियां अनन्त हैं। गौतमस्वामी-बद्ध द्रव्येन्द्रियां कितनी हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! नारको की अमुरकुमार के रूप में बद्ध द्रव्येन्द्रियां नहीं होती हैं, इस विषय में युक्ति पूर्ववत् समझ लेनी चाहिए।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! भावी द्रव्येन्द्रियां कितनी होती हैं ? भगवान्-हे गौतम! अनन्त होती हैं।
जैसे नारको' की असुरकुमार के रूप में इन्द्रियां कहीं हैं, उसी प्रकार नागकुमार आदि भवनवासियों के रूप में, पृथ्वीकायिक आदि एकेन्द्रियों के रूप में, विकलेन्द्रियों के रूप में, पंचेन्द्रियतिर्यचों के रूप में, मनुष्यों के रूप में,
શ્રી ભગવાન નારકની નારક રૂપમાં અનાગત દ્રવ્યેન્દ્રિયે અનન્ત છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ ! નારકેની અસુરકુમારના રૂપમાં અતીત દ્રવ્યેન્દ્રિ इटली छ ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! અતીત દ્રવ્યેન્દ્રિય અનત છે શ્રી ગૌતમસ્વામીહે ભગવન ! અદ્ધ દ્રવ્યેદ્રિયે કેટલી?
શ્રી ભગવાન ગૌતમ ! નારકેની અસુરકુમારના રૂપમાં બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિય નથી હોતી. એ બાબતમાં યુક્તિ પૂર્વવત્ સમજી લેવી જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! ભાવી ચેન્દ્રિયે કેટલી હોય છે? શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! અનન્ત હોય છે.
જેવી નારકની અસુરકુમારના રૂપમાં ઈન્દ્રિયે કહી છે, એ પ્રકારે નાગકુમાર આદિ ભવનવાસિના રૂપમાં, પૃથ્વીકાયિક આદિ એકેન્દ્રિયના રૂપમાં, વિકલેન્દ્રિના રૂપમાં, પં
श्री प्रशान॥ सूत्र : 3
