________________
७४४
प्रजापनासूत्रे तानि ? संख्येयानि, कियन्ति बद्धानि ? न सन्ति, कियन्ति पुरस्कृतानि ? न सन्ति, सर्वार्थसिद्धकदेवानां भदन्त ! सर्वासिद्धकदेवत्वे कियन्ति द्रव्येन्द्रियाणि अतीतानि ? न सन्ति, कियन्ति बद्धानि ? संख्येयानि, फियन्ति पुरस्कृतानि ? न सन्ति, ॥११ द्वारम्॥
टोका-अथेन्द्रियादीन् प्ररूपयितु मेकादशं द्वादशश्च द्वारमाह-'कइविडाणं भंते ! इंदिया पण्णत्ता'-हे भदन्त ! कतिविधानि खलु इन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि ? भगवानाह-'गोयमा! हे गौतम ! 'दुविहा पण्णत्ता'-द्विविधानि इन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि, 'तं जहा'-दविदिया य, भाविदिया य'-तद्यथा-द्रव्येन्द्रियाणि च भावेन्द्रियाणि च, 'कइणं भंते ! दविदिया पण्णता ?' हे भदन्त ! कति खल द्रव्येन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि ? 'गोयमा !' हे गौतम ! 'अट्ठ दबिंदिया (गस्थि) नहीं होती (केवइया पुरेक्खडा ?) आगामी कितनी ? (णत्थि) नहीं होती!
(सचट्ठसिद्धगदेवाणं भंते ! सबट्टसिद्धगदेवत्ते केवइया दविदिया अतीता?) हे भगवन् ! सर्वार्थसिद्ध देवों की सर्वार्थसिद्ध देवपने अतीत द्रव्येन्द्रियां कितनी? (णस्थि) नहीं होती (केवड्या बद्दल्लगा ?) बद्ध कितनी? (संखिज्जा) संख्यात (केवइया पुरेक्खडा ?) आगामी कितनी ? (णस्थि) नहीं होती।
__ ग्यारहवां-बारहवां द्वार टीकार्य-इन्द्रियों की विशेष प्ररूपणा करने के लिए कहते हैंगौतमस्वामी-प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन्द्रियां कितनी कही गई हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! इन्द्रियां दो प्रकारकी कही हैं, वे इस प्रकार हैं-द्रव्येन्द्रियां और भावेन्द्रियां।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! द्रव्येन्द्रियां कितनी कही हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! द्रव्येन्द्रियां आठ कही हैं-दो कान, दो नेत्र, दो नासि३८सी ? (णत्थि) नथी हाती (केवइया पुरेक्खडा ?) आगामी ४८क्षी ? (णत्थि) नथी हाती
(सबसिद्धगदेवाणं भंते ! सव्वदृसिद्धगदेवत्ते केवइया दबिदिया अतीता ?) मावन् ! सायसि पो अतीत द्रव्येन्द्रियो टिसी ? (णत्थि) नथी ती (केवइया बद्धेल्लगा ?) Heal १ (संखिज्जा) यात (केवइया पुरेक्खडा ?) भाभी सी ? (णत्थि) नथी हाती
અગીયારમું–બારમું દ્વાર ટીકાઈ–ઈન્દ્રિયેની વિશેષ પ્રરૂપણ કરવાને માટે કહે છેશ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે હે ભગવન્! ઈન્દ્રિય કેટલીક કહેલી છે
શ્રી ભગવાન છે. ગૌતમ ! ઇન્દ્રિયે બે પ્રકારની કહી છે, તે આ પ્રકારે છે-દ્રવ્યન્દ્રિ અને ભાવેન્દ્રિ
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન! દ્રન્દ્રિ કેટલી કહી છે? શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ! દ્રન્દ્રિયે આઠ કહી છે--બે કાન, બે નેત્ર, બે નાસિ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
