________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १४ सू. १ कषायस्वरूपनिरूपणम् गुरुलघूनि द्रव्याणि, इति, गौतमः पृच्छति-सहपरिणामे णं भंते कइविहे पणात्ते?' हे भदन्त ! शब्दपरिणामः खलु कतिविधः प्रज्ञप्तः ? भगवानाह-'जोयमा !' हे गौतम ! 'दुविहे पण्णत्ते' शब्दपरिणामस्तायद द्विविधः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा-सुब्भिसद्दपरिणामे य दुब्भिसद्द परिणामेय १०' सुरभिशब्दपरिणामश्च, दुरभिशब्दपरिणामश्च, तत्र सुरभिशब्दः-शुभशब्दः, दुरभिशब्द:-अशुभशब्द इत्यर्थः 'से तं अजीवपरिणामेय' स एषः अजीवपरिणामश्च प्रज्ञप्तः, 'परिणामपयं समत्त' इति परिणामपद त्रयोदशं समाप्तम् १३, ।। सू० ३ ॥
__अथ चतुदेशं पदम्
कषायवक्तव्यताप्रस्ताव मूलम्-कइ णं भंते ! कसाया पण्णत्ता ? गोयमा ! चनारि कसाया पण्णत्ता, तं जहा-कोहकसाए, माणकसाए, मायाकसाए, लोभकसाए, नेरइयाणं भंते ! कइ कसाया पण्णत्ता ? गोयमा ! चतारि कसाया पण्णत्ता, तं जहा-कोहकसाए, जाव लोभकसाए, एवं जाव वेमाणियाणं, कइपइट्ठिएणं भंते ! कोहे पण्णते ? गोयमा ! चउपइदिए कोहे पण्णते, तं जहा-आयपइट्ठिए, परपइटिए, तदुभयपइट्टिए, एवं नेरइयाणं जाय वेमाणियाणं दंडओ, एवं माणेणं दंडओ, मायाए दंडओ, लोभेणं दंडओ, कइहिं णं भंते ! ठाणेहिं कोहुप्पत्ती भवइ ? गोयमा । चउहिं ठाणेहिं कोहुप्पत्ती भवइ तं जहा-खेत्तं पडुच्च वत्थु पडुच्च सरीरं पडुच्च उवहिं पडुच्च, एवं नेरइयाणं जाव वेमाणियाणं, एवं माणेण वि, मायाए वि, लोभेण वि, एवं एए वि चत्तारि दंडगा । कइविहे णं भंते ! कोहे
भगवान-हे गौतम ! दो प्रकार का कहा है-सुरभिशब्दपरिणाम और दुरभिशब्दपरिणाम । यहां सुरभि शब्द शुभ का और दुरभि शब्द अशुभ का वाचक है । जो श्रोता को प्रिय हो यह सुरभि शब्द और जो अप्रिय प्रतीत हो वह दुरभि शब्द कहलाता है। यह अजीय परिणाम की प्ररूपणा हुई।
परिणामपद समाप्त શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! શબ્દ પરિણામ કેટલા પ્રકારનાકહ્યા છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! બે પ્રકારના કહ્યાં છે–સુરભિ શબ્દ પરિણામ અને દુરભિ શબ્દ પરિણામ. અહીં સુરભિ શબ્દ શુભ અને દુરભિ શબ્દ અશુભને વાચક છે.
જે શ્રેતાને પ્રિય હોય તે સુરભિ શબ્દ અને જે અપ્રિય હોય તે દુરભિ શખદ કહેવાય છે. આ અજીવ પરિણામની પ્રરૂપણું થઈ પરિણામ પદ સમાસ ૧૩
ચૌદમુ કષાય પદ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
