Page Text
________________
१४४
प्रज्ञापनासूत्रे किल चतुष्प्रदेशिकः स्कन्धो वक्ष्यमाण द्वादशस्य पनारीत्या१२ चतुर्यु आकाशप्रदेशेषु अवगाहते तत्र त्रयः परमाणवः.समश्रेण्या व्यवस्थितेषु त्रिषु आकाशप्रदेशेषु वर्तन्ते, एकः परमाणुस्तु विश्रेण्या व्यवस्थिते आकाशप्रदेशे वर्तते तदा समश्रेण्या व्यवस्थितेषु त्रिषु परमाणुषु मध्ये आद्यन्तौ परमाणू पर्यन्तवर्तित्वात् चरमौ भवतः मध्यमस्त्वचरमो भवति, विश्रेणिस्थश्च चरमाचरमशब्दाभ्यां वक्तुमशक्यत्वात् अवतव्यो भवति, इति तत्त्रयात्मकश्चतुष्प्रदेशिक स्कन्धोऽपि'चरमौ च अचरमश्च अवक्तव्यश्च' इति व्यपदिश्यते इति भावः, 'सेसा भंगा पडि सेहेयव्वा' शेषाः उक्तावशिष्टा सर्वे भगाः प्रतिषेद्धव्याः प्रागुक्तयुकतेः, वक्ष्यते च-'पढमो तइओ नवमो दसमो ईकारसमो य बारसमो । भंगा चउपएसे तेवीयइमो य बोद्धव्यो ॥१॥ प्रथम स्ततीयो नवमो दशम एकादशश्च द्वादशः। भङ्गाश्चतुष्प्रदेशे त्रयोविंशश्च बोद्धव्यः ॥ १॥ इति,। गौतमः पृच्छति-पचपएसिए गं भंते ! खंधे पुच्छा' हे भदन्त ! पञ्चप्रदेशिकः खलु स्कन्ध किं चरमो भवति ? किं वा अचरमो भवति ? किं वा अवक्तव्यो भवति ? इत्यादि रीत्या चौप्रदेशी स्कंध आगे कही जाने वाली बारहवीं स्थपना के अनुसार चार आकाशप्रदेशों में अवगाहन करता है और उनमें से तीन परमाणु समश्रेणी में स्थित तीन आकाशप्रदेशों में अवगाढ होते हैं और एक परमाणु विश्रेणी में स्थित आकाशप्रदेश में रहता है, तब समश्रेणी में स्थित तीन परमाणुओं में से
आदि और अन्त के परमाणु पर्यन्तवर्ती होने के कारण चरम होते हैं और बीच का परमाणु अचरम होता है। विश्रेणी में स्थित एक परमाणु चरम अथवा अच. रम कहलाने योग्य न होने से अवक्तव्य होता हैं । इस प्रकार समग्र चौप्रदेशी स्कंध 'चरमौ अचरम-अवक्तव्य' कहलाता है । इन भंगों के सिवाय शेष सब भंगों का निषेध करना चाहिए। आगे कहेंगे-"चतुष्प्रदेशी स्कंध में प्रथम, तृतीय, नवम, दशम, एकादश, द्वादश और तेईसवां भग पाया जाता है।"
श्रीगौतमस्वामी ! प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! पंचप्रदेशी स्कंध क्या चरम સાર ચાર આકાશ પ્રદેશમાં અવગાહન કરે છે અને તેમનામાં પણ ત્રણ પરમાણુ સમશ્રેણીમાં સ્થિત ત્રણ આકાશ પ્રદેશમાં અવગાઢ થાય છે અને એક પરમાણુ વિશ્રેણીમાં સ્થિત આકાશ પ્રદેશમાં રહે છે, ત્યારે સમશ્રેણીમાં સ્થિત ત્રણ પરમાણુઓમાંથી આદિ અને અન્તના પરમાણુ પર્યાવતી હોવાને કારણે ચરમ હોય છે અને વચલા પરમાણુ અચરમ હોય છે. વિશ્રેણીમાં સ્થિત એક પરમાણુ ચરમ અથવા અચરમ કહેपावा य न होवाथी मतव्य थाय छे. ये शते समय योप्रशी २७.५ 'चरमौअचरम-अवक्तव्य' वाय छ, न सिवाय माहीना मा जान निषेध ४२॥ જોઈએ. આગળ કહેશે-ચતુષ્પદેશી સ્કન્દમાં પ્રથમ તૃતીય નવમ-દશમ એકાદશ દ્વાદશ અને તેવીસમે ભંગ મળી આવે છે?
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે- હે ભગવન્! પંચ પ્રદેશી સ્કન્ધ શું ચરમ છે
श्री प्रशाना सूत्र : 3
| SR No. | 006348 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 955 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 62 MB |