________________
प्रबोधिनी टीका पद ५ सू०४ पृथ्वीकायिकादीनां पर्यायनिरूपणम्
भवति, 'ओगाहणट्टयाए चउट्ठाणवडिए' अवगाहनार्थतया - शरीरोच्छ्रयतया तेजःकायिकश्चतुः स्थानपतितो भवति, तथा चैकस्तेजः कायिकस्तेजः कायिकान्तरस्यापेक्षया असंख्येयभागहीनो वा संख्येयभागहीनो वा संख्येयगुणहीनो वा, असंख्येयगुणहीनो वा भवति, 'ठिईए तिद्वाणवडिए' स्थित्या - आयुः कर्मानुभवलक्षणस्थिस्यपेक्षया तेजःकायिक ख्रिस्थानपतितो भवति - असंख्येभागहीनो वा संख्येयभागहीनो वा संख्येयगुणहीनो वा, असंख्येयभागाभ्यधिको वा संख्येयभागाभ्यधिको वा संख्येयगुणाभ्यधिको वा भवति, 'वण्णगंधर सफास मइअण्णाण सुयअण्णाय अचक्खुदंसण पज्जवेहि य छट्ठाणवडिए' वर्णगन्धरसस्पर्शमत्यज्ञानश्रुताज्ञाना चक्षुर्दर्शनपर्यवैश्व, तेजःकाजिस्तेजः कायिकान्तरापेक्षया षट्स्थानपतितो भवति तथा च वर्णगन्धरुसस्पर्शमत्यज्ञान श्रुताचतुःस्थानपतित होता है, अर्थात् एक तेजस्कायिक दूसरे तेजस्कायिक की अपेक्षा अवगाहना अर्थात् शरीर की ऊंचाई में अगर हीन होता हैं तो असंख्यात भाग हीन, संख्यातभाग हीन, संख्यातगुण हीन अथवा असंख्यातगुण हीन होता है और यदि अधिक होता है तो चतुःस्थानपतित अधिक होता है । स्थिति की अपेक्षा से त्रिस्थानपतित होता है, अर्थात् असंख्यात भाग हीन, संख्यात भाग हीन, संख्यातगुण हीन होता है या असंख्यात भाग अधिक, संख्यात भाग अधिक या संख्यातगुण अधिक होता है।
वर्ण, गंध, रस स्पर्श, मत्यज्ञान, श्रुताज्ञान और अचक्षुदर्शन के पर्यायों की अपेक्षा से एक तेजस्कायिक दूसरे तेजस्कायिक की अपेक्षा षट्स्थानपतित होता है, अर्थात् अनन्तभाग हीन, असंख्यात અવગાહનાની ષ્ટિએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે, અર્થાત્ એક તેજસ્કાયિક ખીજા તેજસ્કાયિકની અપેક્ષાએ અવગાહના અર્થાત્ શરીરની ઉંચાઈમાં અગર ટ્વીન ખને છે તેા અસંખ્યાત ભાગ હીન, સખ્યાત ભાગહીન, સખ્યાત ગુણહીન અથવા અસંખ્યાત ગુણુ હીન થાય છે અને જો અધિક થાય છે તે ચતુઃસ્થાન પતિત અધિક થાય છે. સ્થિતિની અપેક્ષાએ ત્રિસ્થાન પતિત થાય છે, અર્થાત્ અસંખ્યાત ભાગહીન, સખ્યાત ભાગહીન, સખ્યાત ગુણુહીન થાય છે, અગર અસંખ્યાત ભાગ અધિક સંખ્યાત ભાગ અધિક અગર સખ્યાત ગુણ અધિક થાય છે.
५९७
वर्षा, गंध, रस, स्पर्श, भत्यज्ञान, श्रुताज्ञान, भने अयक्षुहर्शनना पर्याચેાની અપેક્ષાએ એક તેજસ્કાયિક બીજા તેજસ્કાયિકની અપેક્ષાએ ષસ્થાન પતિત અને છે. અર્થાત્ અનન્ત ભાગહીન, અસંખ્યાત ભાગહીન, સખ્યાત ભાગહીન,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર :૨
