________________
प्रज्ञापनासूत्रे
पृथिव्यादीनाञ्च स्थितिरुत्कृष्टेनापि संरूयेयवर्षप्रमाणा भवति तस्मात् ना संख्येयगुण वृद्धिहानि संभवः, संख्येयासंख्येयभागाभ्यधिक संख्ये य गुणाभ्यधिक रूपशेषवृद्धिहानि त्रिकसंभवस्तु एकस्य पृथिवीकायिकस्य परिपूर्णद्वाविंशतिवर्षसहस्राणि स्थितिः, अन्यस्य तु पृथिवीकायिकस्य समयन्यून द्वाविंशतिवर्षसहस्राणि स्थितिः, तत्र परिपूर्णद्वाविंशतिवर्षसहस्रस्थितिका पेक्षया समयन्युनद्वाविंशतिवर्षसहस्रस्थितिकोऽसंख्येयभागहीनो भवति, तदपेक्षया अन्यस्तु असंख्येयभागाभ्यधिको भवति, तथा एकस्य पृथिवीकायिकस्य परिपूर्णानि द्वाविंशतिवर्षसहस्राणि स्थितिः, अन्यस्य अन्तर्मुहूर्तादि न्यूनानि द्वाविंशतिवर्षसहस्राणि, अन्तमुहूर्तादिव द्वाविंशतिवर्षसहस्राणां संख्येयतमो भागो भवति, तत्र परिपूर्ण - होता है और एक मुहूर्त्त में पैंसठ हजार पांच सौ छत्तीस क्षुल्लक भव होते हैं । यह कथन सूक्ष्म निगोद की अपेक्षा समझना चाहिये ।
पृथ्वीकायिक आदि की उत्कृष्ट स्थिति भी संख्यात वर्ष की ही होती है, अतएव असंख्यातगुणा हानि या वृद्धि अर्थात् न्यूनाधिकता नहीं हो सकती । रह गई संख्यात भाग, असंख्यातभाग और संख्यातगुणा वृद्धि-हानि, सो वह इस प्रकार है- एक पृथ्वीकायिक की स्थिति परिपूर्ण वाईस हजार वर्ष की है और दूसरे की एक समय कम बाईस हजार वर्ष की । इनमें से परिपूर्ण बाईस हजार वर्ष की स्थिति वाले की अपेक्षा एक समय कम वाईस हजार की स्थिति वाला असंख्यात भाग हीन कहलाएगा और दूसरा असंख्यात भाग अधिक कहा जाएगा । इसी प्रकार एक की परिपूर्ण वाईस हजार की स्थिति है और दूसरे की अन्तर्मुहूर्त्त आदि कम बाईस हजार वर्ष की ।
५९२
મુહૂર્તમાં પાંસઠ હજાર છત્રીસ ક્ષુલ્લક ભવ થાય છે. આ કથન સૂમ નિગેાઢની અપેક્ષાએ સમજવું જોઇએ.
પૃથ્વીકાયિક આદિની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પણ સંખ્યાત વષઁની જ હાય છે, તેથી જ અસંખ્યાત ગુણુહાનિ અગર વૃદ્ધિ અર્થાત્ ન્યૂનાધિકતા થઈ શકતી નથી. રહિગયે। સંખ્યાતભાગ, અસંખ્યાતભાગ અને સંખ્યાતગુણા વૃદ્ધિ હાનિ તે આ પ્રકારે છે. એક પૃથ્વીકાયિકની સ્થિતિ પરિપૂર્ણ ખાવીસ હજાર વર્ષની છે અને ખીજાની એક સમય એછા બાવીસ હજાર વર્ષની. તેમનામાંથી પરિપૂર્ણ ખાવીસ હજાર વર્ષની સ્થિતિવાળાની અપેક્ષાએ એક સમય એછા બાવીસ વર્ષની સ્થિતિવાળા અસંખ્યાત ભાગ હીન કહેવાશે અને બીજો તેનાથી અસ’ખ્યાત ભાગ અધિક કહેવાશે. એ પ્રકારે એકની પરિપૂર્ણ બાવીસ હજારની
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર :૨
