________________
४२४
प्रज्ञापनासूत्रे जोणिणौओ संखिज्जगुणाओ३३' खेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकस्त्रियः संख्येयगुणा भवन्ति, तासां त्रिगुणत्वात्, तथाचोक्तम्-'तिगुणा तिरूवअहिया तिरियाणं इथिओ मुणेयव्वा' त्रिगुणाः त्रिरूपाधिकाः तिरश्वां स्त्रियो ज्ञातव्याः इति, ताभ्योऽपि'थलयर पंचिंदियतिरिक्खजोणिया पुरिसा असंखिज्जगुणा३४' स्थलचर पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः पुरुषाः असंख्येयगुणाः, तेषां बृहत्तरप्रतरासंख्येयभागगतासंख्येयश्रेणिवर्तिनभः प्रदेशराशिप्रमाणत्वात् , तेभ्योऽपि-थलयर पंचिंदियतिरिक्खजोणिणीओ संखिजगुणाओ३५' स्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकास्त्रियः संख्येयगुणा भवन्ति तदपेक्षया तासां त्रिगुणत्वात् , प्रागुक्तवचनप्रामाण्यात् , ताभ्योऽपि-'जलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया पुरिसा संखिज्जगुणा३६' जलचरके आकाशप्रदेशों के बराबर हैं (३२) पंचेन्द्रिय तिर्यच खेचर पुरुषों की अपेक्षा खेचर पंचेन्द्रिय तिर्यंच स्त्रियां संख्यातगुणी हैं, क्योंकि तिर्यचों में पुरुषों की अपेक्षा स्त्रियाँ तिगुनी और तीन अधिक होती हैं। कहा भी है-'तिर्यचों की स्त्रियां तिगुनी त्रिरूपाधिक होती हैं।' (३३) उनकी अपेक्षा स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्यच पुरुष संख्यातगुणा हैं, क्योंकि वृहत्तर प्रतर के असंख्यातवें भाग में रही हुई असंख्यातश्रेणियों के आकाशप्रदेशों की राशि के बराबर हैं। (३४) उन की अपेक्षा भी स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्यंचस्त्रियां संख्यातगुणा अधिक हैं, क्योंकि वे तिगुनी और तीन अधिक होती हैं। (३५) उनकी अपेक्षा भी जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यंच पुरुष संख्यातगुणा अधिक हैं, क्योंकि वे बृहत्तम प्रतर के असंख्यातवें भाग में रही हुई असंख्यात श्रेणियों के आकाशप्रदेशों की राशि के बराबर हैं । (३६) उनकी યોના આકાશ પ્રદેશની બરાબર છે (૩૨) પંચેન્દ્રિયતિર્યંચ ખેચર પુરૂષની અપેક્ષાએ ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ સ્ત્રિ સંખ્યાતગણી છે, કેમકે તિર્યમાં પુરૂષની અપેક્ષાએ સ્ત્રિ ત્રણ ગણી અને ત્રણ અધિક હોય છે. કહ્યું પણ छतिय यानी लियो ग १ ३पाधि य छ, (33) तेमनी अपेક્ષાએ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ પુરૂષ સંખ્યાતગણું છે. કેમકે તેઓ બૃહત્તર પ્રતરના અસંખ્યાતમાં ભાગમાં રહેલી અસંખ્યાત શ્રેણિયાના આકાશ પ્રદેશોની રાશિના બરાબર છે. (૩૪) તેમની અપેક્ષાએ પણ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ સ્ત્રિ સંખ્યાતગણી અધિક છે, કેમકે તેઓ ત્રણ ગણું અને ત્રણ અધિક હોય છે. (૩૪) તેમની અપેક્ષાએ પણ જલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ પુરૂષ સંખ્યાત ગણું અધિક છે, કેમકે તેઓ બૃહત્તમ પ્રતરના અસંખ્યાતમા ભાગમાં રહેલી અસંખ્યાત શ્રેણિયાના આકાશ પ્રદેશની રાશિના બરાબર છે. (૩૬) તેમની
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
