________________
३०८
प्रज्ञापनासूत्रे सर्वस्तोका:-सर्वेभ्योऽल्पाः एकेन्द्रिया जीवा अपर्याप्तकाः, ऊर्यलोकतिर्यग्लोकेतत्प्रतरद्वयवर्तिनो भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योपि 'अहोलोयतिरियलोए विसेसाहिया' अधोलोकतिर्यग्लोके-तत्प्रतरद्वयवर्तिनः एकेन्द्रिया अपर्याप्तका जीवा विशेषाधिका भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि 'तिरियलोए असंखिज्जगुणा' तिर्यग्लोके वर्तमाना अपर्याप्तका एकेन्द्रियजीवा असंख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्ते, तेभ्योऽपि-'तेलोक्के असंखेजगुणा' त्रैलोक्ये-लोकत्रययर्तिनः अपर्याप्तकाः एकेन्द्रिया जीवा असंख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योपि 'उड्ढलोए असंखेजगुणा' ऊर्ध्वलोके वर्तमाना अपर्याप्तका एकेन्द्रिय जीवाः असंख्येयगुणा भवन्ति प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि-'अहोलोए विसेसाहिया' अधोलोके वर्तमाना अपर्याप्तका एकेन्द्रिय जीवा विशेषाधिका भवन्ति, प्रागुक्तौघिकैकेन्द्रियविषयकयुक्तेः
___ अथ पर्याप्तकैकेन्द्रियजीवानामल्पबहुत्वं प्ररूपयति-खेत्ताणुवाएणं' क्षेत्रानुपातेन-क्षेत्रानुसारेण 'सव्वत्थोवा एगिदिया जीवा पजतगा उड्ढलोयतिरियलोए' सर्वस्तोका:-सर्वेभ्योऽल्पा, एकेन्द्रिया जीवाः पर्याप्तकाः ऊर्ध्वलोकतिर्यअर्थात् पूर्वोक्त दो प्रतरों में होते हैं, इसका कारण पहले कहा जा चुका है। उनकी अपेक्षा अधोलोकतिर्यक्लोक में विशेषाधिक हैं, इसका कारण भी पूर्ववत् ही समझलेना चाहिए । उनकी अपेक्षा तिर्यक्लोक में असंख्यातगुणा हैं । उनकी अपेक्षा त्रैलोक्यवर्ती अप
र्याप्त एकेन्द्रिय असंख्यातगुणा हैं । उनकी अपेक्षा ऊर्ध्वलोक में असं. ख्यातगुणा हैं । ऊर्चलोक की अपेक्षा अधोलोक में विशेषाधिक हैं। इस अल्प बहुत्व का कारण पूर्ववत् ही समझ लेना चाहिए।
पर्याप्त एकेन्द्रिय जीवों का अल्प बहुत्व-क्षेत्र की अपेक्षा से सव से कम एकेन्द्रिय पर्याप्त जीय ऊर्ध्वलोक-तिर्यक्लोक में हैं। इसका ઉર્થક-તિર્થંકલેકમાં છે. અર્થાત્ પૂર્વોકત બે પ્રતમાં હોય છે. તેનું કારણ પહેલા કહેવામાં આવી ગયેલ છે. તેમના કરતાં અલક-તિર્થંકલેકમાં વિશે. ષાધિક છે. તેનું કારણ પણ પહેલા કહ્યા પ્રમાણે જ સમજી લેવું. તેના કરતાં તિર્થંકલેકમાં અસંખ્યાત ગણા છે. તેના કરતાં ગેલેક્સમાં રહેવાવાળા અપર્યાપ્ત એકેન્દ્રિયે અસંખ્યાત ગણું છે તેના કરતાં ઉર્વકમાં અસંખ્યાત ગણું છે. ઉર્વલક કરતા અલેકમાં વિશેષાધિક છે. આ અલપ બહુત્વનું કારણ પહેલા ના કથન પ્રમાણે જ સમજી લેવું.
પર્યાપ્ત એકેન્દ્રિય જીવનું અ૫ બહત્વ ક્ષેત્રની અપેક્ષાથી સૌથી છેડા એકેન્દ્રિય પર્યાપ્ત છવ ઉદ્ઘલક તિર્યક
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
