________________
प्रमेययोधिनी टीका पद ३ सू.३१ क्षेत्रतः भवनपत्यादि देवानामल्पबहुत्वम् २९१ लोके संख्येयगुणाः अधोलोके संख्येयगुणाः, तिर्थग्लोके संख्येयगुणाः, ऊर्ध्वलोके असंख्येयगुणाः॥ ____टीका-इतः पूर्व नैरयिकादि देवसामान्यविषयकमल्पबहुत्वं प्रतिपादितम्, सम्प्रति भवनपत्यादि देवविषयकाल्पबहुत्वप्रतिपिपादयिषया सर्वप्रथमं भवनपतिविषयकमल्पबहुत्वं प्रतिपादयति-'खेत्ताणुवाएणं' क्षेत्रानुपातेन-क्षेत्रानुसारेण प्ररूप्यमाणाः 'सव्वत्थोवा भवणवासी देवा उडलोए' सर्वस्तोकाः भवनवासिनो देवाः ऊर्ध्वलोके-ऊर्ध्वलोकप्रतरवर्तिनो भवन्ति, केचिद् भवनपतयो देवाः सौधमादिष्यपि कल्पेषु पूर्वसंगतिकनिश्रया गमनं कुर्वन्ति, केचिद् मेरौ जिनेन्द्रजन्ममहोत्सवमुपलक्ष्य, अञ्जनदधिमुखेषु अष्टाह्निकमहोत्सवमुपलक्ष्य, अपरे च केचिद् संख्यातगुणी हैं (तिरियलोए संखज्जगुणाओ) तिर्य ग्लोक में संख्यातगुणी हैं (उड्ढलोए असंखज्जगुणाओ) ऊर्ध्वलोक में असंख्यातगुणी हैं ।
टीकार्थ-इस से पूर्व नैरयिक आदि चारों गतियों के जीवों का सामान्य रूप से अल्पबहुत्य प्रतिपादित किया गया है, अब भवनपति आदि देव-विशेषों के अल्पबहुत्व का प्रतिपादन करते हुए सर्वप्रथम भवनपति देयों के अल्पबहुत्व को प्रदर्शित करते हैं
क्षेत्र के अनुसार यदि प्ररूपणा की जाय तो सब से कम भवनवासी देव ऊर्ध्वलोक में हैं। कोई-कोई भवनपति देव सौधर्म आदि कल्पों में अपने पूर्वभव के संगतिक देव की निश्रा से जाते हैं। कोई कोई मेरुपर्वत पर तीर्थकर भगवान के जन्म महोत्सव के उपलक्ष में, कोई अष्टाहिक महोत्सव करने के लिए अंजन एवं दधिमुख आदि मधासमा सभ्यातगणी छे. (तिरियलोए सखेज्जगुणाओ) तिय सभा सभ्यात. गणी छे. (उडढलोए अखज्जगुणाओ) Eqाम मण्यात णी छ.
1 ટીકાઆની પહેલાં નરયિક વગેરે ચારે ગતિવાળા જ જીવેનું સામાન્યરીતે અલ્પ બહુત પ્રતિપાદિત કરવામાં આવેલ છે. હવે ભવનપતિ વગેરે દેવ અને દેવિયેના અ૯૫ બહત્વનું પ્રતિપાદન કરવા માટે સૌથી પહેલાં ભવનપતિ દેના અલ્પ બહુત્વ ને પ્રદર્શિત કરે છે –
ક્ષેત્ર પ્રમાણે જે પ્રરૂપણ કરવામાં આવે તે સૌથી ઓછા ભવનવાસી દે ઉર્વલોકમાં છે. સૌધર્મ વિગેરે કપિના કઈ કઈ ભવનપતિ પિતાના પૂર્વ ભવમાંના સંગતિક દેવની નિશ્રાથી જાય છે. કેઈ કઈ મેરૂ પર્વત પર તીર્થકર ભગવાનના જન્મ મહોત્સવના ઉપલક્ષ્યમાં કેઈ અષ્ટાદ્ધિક મહોત્સવ કરવા માટે અંજન અને દધિમુખ વગેરે પર્વતની ઉપર અને કઈ કઈ કીડા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
