________________
२६२
प्रज्ञापनासूत्रे
,
लाणं' पुद्गलानाम् अद्धासमयाणं' अद्धासमयानाम्, 'सव्वदव्वाणं' सर्वद्रव्याणामू 'सव्वपरसाणं' सर्वप्रदेशानाम् 'सव्वपज्जवाण य' सर्वपर्यवाणाञ्च मध्ये 'कयरे करेहिंती' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?" अल्पावा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति'गोयमा !' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा जीवा' सर्वस्तोकाः सर्वेभ्योऽल्पा जीवा भवन्ति, तेभ्यः 'पोग्गला अनंतगुणा' पुद्गलाः अनन्तगुणा भवन्ति, तेभ्यः 'अद्धासमया अनंतगुणा' अद्धासमयाः अनन्तगुणा भवन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः, तेभ्योऽपि 'सव्वदच्या विसेसाहिया' सर्वद्रव्याणि विशेषाधिकानि भवन्ति, पुदगलेभ्योऽनन्तगुणत्वेन उपर्युक्तानामद्धासमयानां प्रत्येकं द्रव्यत्वेन द्रव्यनिरूपणे तेषामपि परिग्रहेण तेषां मध्ये सर्वजीवद्रव्याणाम् सर्वपुद्गलद्रव्याणाम्, धर्माधर्माकाशास्तिकायद्रव्याणाञ्च प्रक्षेपेण, तेषाञ्च समुदितामपि अद्धासमयानन्तभागकल्पनया
"
टीक थे- श्री गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं - हे भगवन् ! इन जीवों, पुलों अद्धासमयों, समस्त द्रव्यों, समस्त प्रदेशों और समस्त पर्यायों में कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? श्री भगवान् उत्तर देते हैं - हे गौतम! सबसे कम जीव हैं, जीवों से पुद्गल अनन्त गुणा हैं, पुगलों से अद्धासमय अनन्तगुणा हैं, अद्धासमयों से सर्व द्रव्य विशेषाधिक हैं । पुद्गलों से अनन्तगुणा होने से प्रत्येक अद्धासमय भी द्रव्य है, अतः द्रव्य के निरूपण में उनको भी ग्रहण किया गया है और साथ ही समस्त जीव द्रव्यों, पुद्गल द्रव्यों, धर्म, अधर्म एवं आकाशास्तिकाय द्रव्यों को मिलाया गया है और वे सभी मिल कर भी अद्वासमयों के अनन्तयें भाग होने के कारण उन्हें मिला देने पर भी अद्धासमयों से सर्वद्रव्य विशेषाधिक ही होते हैं । सर्व
ટીકા-હવે જીવ દ્વારને લઇને અલ્પ બહુત્વની પ્રરૂપણા કરાય છે
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે–ભગવત્ આ જીવા પુદ્ગલે, અહ્વાસમા સમસ્ત દ્રવ્યો, સમસ્ત પ્રદેશે, અને સમસ્ત પર્યાયમાં કણુ કાનાથી અલ્પ અધિક તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે ?
શ્રી ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે--હું ગૌતમ ! બધાથી એછા જીવ છે. જીવે થી પુદૂગલ અનન્ત ગણા છે. પુદ્ગલાથી અહ્રાસમય અનન્ત ગણા છે, અદ્ધા સમયેાથી સ` દ્રવ્ય વિશેષાધિક છે. પુદ્દગલેાથી અનન્ત ગણા હૈાવાથી પ્રત્યેક અદ્ધા સમય પણ દ્રવ્ય છે, તેથી દ્રવ્યના નિરૂપણમાં તેમને પણ ગ્રહણ કર્યાં છે અને સાથે જ સમસ્ત જીવ દ્રગૈા, પુદ્ગલ દ્રા, ધમ અધમ, તેમજ આકાશાસ્તિકાય દ્રબ્યાને મેળવેલા છે. અને તે બધા મળીને પણુ અદ્ધાસમયના
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર :૨
