________________
DAARE
प्रज्ञापनासूत्रे असंख्येयगुणाः, अयोगिनः अनन्तगुणा, काययोगिनोऽनन्तगुणाः, सयोगिनो विशेषाधिका ॥ सू० १०॥ ____टीका-अथ योगद्वारमधिकृत्य जीवानामल्प बहुत्यादिकं प्ररूपयितुमाह'एएसि गं भंते ! जीवाणं' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! एतेषां खलु जीवानाम् 'सजोगीणं, मणजोगिणं, वइजोगीणं, कायजोगीणं, अजोगीण य' सयोगिनां, मनोयोगीनां, वचोयोगीनां, काययोगिनाम्, अयोगिनाञ्च मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः, 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति -'गोयमा !' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा जीवा मणजोगी' सस्तोकाः सर्वेभ्यो ऽल्पाः, जीवाः मनोयोगिनो भवन्ति, पर्याप्तकानामेव संज्ञिनां मनोयोगितया तेषां सर्वेभ्योऽल्पत्वात्, तदपेक्षया 'वयजोगी असंखेज्जगुणा' वचोयोगिनः असंअयोगी अनन्तगुणा हैं (कायजोगी अणंतगुणा) काययोगी अनन्तगुणा हैं (सजोगी विसेसाहिया) सयोगी विशेषाधिक हैं ॥९॥
टीकार्थ-अब योगद्वार की अपेक्षा से जीवों के अल्पबहुत्व की प्ररूपणा की जाती है__श्री गौतम स्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन सयोगी, मनोयोगी, वचनयोगी, काययोगी और अयोगी जीवों में कौन किस से अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ?
श्री भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! मनोयोग वाले जीव सब से कम हैं, क्योंकि संज्ञी पर्याप्त जीच ही मनोयोग वाले होते हैं
और वे सबसे अल्प हैं । मनोयोग वालों की अपेक्षा वचनयोग वाले जीय असंख्यगुणा अधिक हैं, क्योंकि संज्ञी जीवों की अपेक्षा द्वीन्द्रिय ng छ (अजोगी अणंतगुणा) Avil मनन्त ॥ छ (सजोगी विसेसाहिया) સગી વિશેષાધિક છે કે ૯ છે
ટીકાઈ- હવે ગદ્વારની અપેક્ષાએ જીના અલ્પ બહુત્વની પ્રરૂપણ કરાય છે.
શ્રી ગૌતમ સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે-ભગવદ્ ! આ સગી, મનેગી, વચનગી, કાયયેગી, અને અગી માં કેણ તેનાથી અ૫, ઘણા, તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે?
શ્રી ભગવન ઉત્તર દે છે–હે ગૌતમ! મનેયેગવાળા જીવ બધાથી ઓછા છે, કેમકે સંજ્ઞી પર્યાપ્ત જીવજ મને ગવાળા થાય છે અને તેઓ બધાથી ઘેડા છે. મનેયેગવાળાની અપેક્ષાએ વચનગવાળા જીવ અસંખ્યાતગણ અધિક છે, કેમકે સંજ્ઞી જીવોની અપેક્ષાએ દ્વીન્દ્રિય આદિ જીવ અસંખ્યાતગણ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
