________________
प्रज्ञापनासूत्रे यतिरिक्खजोणिएहितो उववज्जति' किं 'संमूच्छिमखेचरपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो नैरयिका उपपद्यन्ते' किं वा-'गम्भवक्कंतियखहयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिएहितो उववज्जति ?' गर्भव्युत्क्रान्तिक खेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो नैरयिका उपपद्यन्ते' भगवान् आह-'गोयमा !" हे गौतम ! 'दोहितोऽवि उववज्जंति' द्वाभ्यामपि संमूच्छिमगर्भव्युत्क्रान्तिकाभ्यां खेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाभ्यां नैरयिका उपपद्यन्ते, गौतमः पृच्छति-'जइ संमुच्छिमखहयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिएहितो उववज्जति' यदा संमृच्छिमखेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो नैरयिका उपपद्यन्ते तदा 'किं पज्जत्तएहितो उववज्जति अपजत्तएहिंतो उववज्जति' किं पर्याप्तकेभ्यः संमूछिमखेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो नैरयिका उपपद्यन्ते ? किं वा अपर्याप्तकेभ्यः संमृच्छिमखेचरपञ्चन्द्रियतिर्थग्योनिकेभ्यो नैरयिका उपपद्यन्ते ? भगवान् आह-'गोयमा ! हे गौतम ! 'पज्जत्तएहितो उववज्जति, नो अपज्जत्तएहिंतो उववज्जंति' पर्याप्तकेभ्यः संमृच्छिमखेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो नैरयिका उपपद्यन्ते, नो अपर्याप्तकेभ्यः संमूच्छिमखेचरपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्यो नैरयिका उपपद्यन्ते, गौतमः पृच्छति, 'जइ पज्जत्तगगम्भवक्कंतियजलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणितो क्या संमूर्छिम खेचर पंचेन्द्रिय तिर्यंचों से उत्पन्न होते हैं अथवा गर्भज खेचर पंचेन्द्रिय तियचों से उत्पन्न होते हैं ?
भगवान् गौतम ! दोनों से ही उत्पन्न होते हैं ।
गौतम-भगवन् ! यदि संमूर्छिम खेचर पंचेन्द्रिय तिर्यंचों से उत्पन्न होते हैं तो क्या पर्याप्तकों से उत्पन्न होते हैं अथवा अपर्याप्तकों से उत्पन्न होते हैं ?
भगवान गौतम ! पर्याप्तक संमूच्छिम खेचरपंचेन्द्रियतिर्यंचों से उत्पन्न होते हैं, किन्तु अपर्याप्तक संमूञ्छिम खेचरपंचेन्द्रियतिर्यचों से उत्पन्न नहीं होते।
श्रीगौतम-हे भगवन ! यदि पर्याप्तक गर्भव्युत्क्रान्तिक खेचरपंचेन्द्रिઉત્પન્ન થાય છે તે શું સંમૂછિમ ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચેથી ઉત્પન્ન થાય છે, અથવા ગર્ભ જ ખેચર પંચેન્દ્રિય તિયાથી ઉત્પન્ન થાય છે?
શ્રી ભગવદ્ ! હે ગૌતમ ! બન્નેથી જ ઉત્પન્ન થાય છે
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવનું યદિ ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચેથી ઉત્પન્ન થાય છે તે શું પર્યાપ્તકેથી ઉત્પન્ન થાય છે અથવા અપર્યાપ્તકથી ઉત્પન્ન થાય છે?
શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ ! પર્યાપ્તક સંમૂર્ણિમ ખેચર પચેન્દ્રિય તિર્યચેથી ઉત્પન્ન થાય છે, કિન્તુ અપર્યાપ્તક સંમૂર્ણિમ ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્ય ચેથી ઉત્પન્ન થતા નથી.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
