________________
प्रज्ञापनासत्रे अत्र खलु-उपयुक्तस्थले, 'महामुक्के नामं कप्पे पण्णत्ते' महाशुक्रो नाम कल्पः प्रज्ञप्तः स कीदृश इत्याह-'पाईण पडीणायए' प्राचीनप्रतीचीनायतः, पूर्वपश्चिमायामः, 'उदीणदाहिणविच्छिन्ने' उदीचीनदक्षिणविस्तीर्णः, उत्तरदक्षिणविस्तारः, 'जहा बंभलोए' यथा ब्रह्मलोकः प्रतिपादितस्तथा महाशुक्रोऽपि प्रतिपादनीयः, तथा च-प्रतिपूर्णचन्द्रमण्डलसंस्थानसंस्थितः अचिर्माला भासराशिवर्णाभः असंख्येया योजनकोटीः असंख्येया योजनकोटिकोटीः आयामविष्कम्भेण, असंख्येया योजनकोटिकोटीः परिक्षेपेण, सर्वरत्नमयः, अच्छ:, श्लक्ष्णः मसृणः, घृष्टः, मृष्टः, नीरजाः, निर्मला:, निष्पङ्कः, निष्कङ्कटच्छायः, सप्रमः सश्रीकः, सोद्द्योतः, प्रासादीयः, दर्शनीयः, अभिरूपः, प्रतिरूपश्च वर्तत, इत्यादिरीत्या वक्तव्यः, किन्तु 'नवरं' नवरम् ब्रह्मलोकापेक्षया विशेषस्त्वत्र 'चत्तालीसविमाणावाससहस्सा भवंतीति-मक्खायं चत्वारिंशद विमानावाससहस्राणि भवन्ति इत्याख्यातं मया महावीरेण, अन्यैश्च तीर्थद्भिः , 'वडिंसगा जहा-सोहम्मगया है । वह कल्प पूर्व-पश्चिम में लम्बा और उत्तर-दक्षिण में विस्तीर्ण है। उसका वर्णन ब्रह्मलोक जैसा जानना चाहिए । अर्थात् वह प्रतिपूर्ण चन्द्रमंडल के आकार का है, ज्योतियों के समूह एवं तेजोराशि के वर्ण जैसी आभा वाला है, उसकी लम्बाई-चौडाई असंख्यात कोडाकोडी योजन की है, उसकी परिधि भी असंख्यात कोडाकोडी योजन की है। वह सर्वरत्नमय, स्वच्छ, चिकना, कोमल, घृष्ट, मृष्ट, नीरज, निर्मल, निष्पंक और निरावरण कान्ति वाला है । प्रभायुक्त, श्रीसम्पन्न, प्रकाशमय, प्रसन्नताजनक, दर्शनीय, अभिरूप और प्रतिरूप है । हां, ब्रह्मलोक की अपेक्षा इसमें विशेषता यह है कि इस कल्प में चालीस हजार विमान हैं, ऐसा मैंने तथा अन्य तीर्थंकरों ने कहा है । इसके अवतंसक सौधर्म कल्प के अवतंसकों सरीखे हैं, લાંબા અને ઉત્તર દક્ષિણમાં વિસ્તીર્ણ છે. તેનું વર્ણન બ્રહ્મલેક કલ્પ જેવું જાણવું જોઈએ અર્થાત્ તે પ્રતિપૂર્ણ ચન્દ્રમંડલના આકારનું છે. જ્યોતિઓના સમૂહ તેમજ તેને રાશિના વણ જેવી આભાવાળા છે, તેમની લંબાઈ–પહોળાઈ અસંખ્યાત કેડાકોડી જનની છે. તેની પરિવિ પણું અસંખ્યાત કેડાકોડી
જનની છે. તે બધા રત્નમય, સ્વચ્છ, ચિકણ, કોમલ ધૃષ્ટ, મૃષ્ટ, નીરજ નિર્મળ, નિષ્પક અને નિરાવરણ કાન્તિવાળા છે. પ્રભાયુક્ત શ્રીસંત્ત, પ્રકાશમય પ્રસન્નતા જનક, દર્શનીય, અભિરૂપ અને પ્રતિરૂપ છે.
અહિં બ્રહ્મલેકની અપેક્ષાએ એમાં વિશેષતા એ છે કે આ કલ્પમાં ચાલીસ હજાર વિમાન છે. એમ મેં તથા અન્ય તીર્થકરેએ કહ્યું છે કિન્તુ વિશેષતા એ છે કે અહિં અશેકવતંસક આદિના મધ્યમાં મહાશુકાવતંસક છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
