________________
८३६
प्रज्ञापनासूत्रे किन्नरकिम्पुरुषः, खलु सत्पुरुषः खलु तथा महापुरुषः । अतिकायो महाकायो गीतरतिश्चैव गीतयशाः, इत्येते षोडशवानव्यन्तरेन्द्राः, अथ अवान्तरव्यन्तरजातिभेदानां स्थानादिकं प्ररूपयितुमाह-'कहि ण भंते ! अणवन्नियाण देवाणं ठाणा पण्णत्ता ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! कुत्र खलु-कस्मिन् प्रदेशे अणपर्णिकानां देवानाम् व्यन्तरावान्तरजातिविशेषाणाम्, स्थानानि-स्थित्यपेक्षया स्वस्थानानि प्रज्ञप्तानि-प्ररूपितानि ? तदेव विशदयितुं प्रकारान्तरेण पृच्छति'कहि णं भंते ! अणवन्निया देवा परिवसंति ?' हे भदन्त ! कुत्र खलु-कस्मिन् प्रदेशे अणपणिका देवाः परिवसन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा' हे गौतम ! 'इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए' अस्याः रत्नप्रभायाः पृथिव्याः, 'रयणामयस्स कंडस्स' रत्नमयस्य काण्डस्य उपरि समीपभागस्य, 'जोयणसहस्तवाहल्लस्स' योजनसहस्रबाहल्यस्य-सहस्रयोजनविस्तारस्य 'उवरिं' उपरि, ऊर्श्वभागे 'जाव जोय. णसएसु' यावत्-एकं योजन शतम् अवगाह्य, अधश्चैकं योजनशतं वर्जयित्वा मध्ये भीम और महाभीम, किन्नर और किम्पुरुष, सत्पुरुष और महापुरुष, अतिकाय और महाकाय, गीतरति और गीतयश, ये सोलह वानव्यन्तरों के इन्द्र हैं ॥१४१-१४२॥ ___ अब वान-व्यन्तरों के उपभेदों के स्थान आदि की प्ररूपणा की जाती है__श्री गौतम स्वामी ने प्रश्न किया-हे भगवन् ! अणपर्णिक देवों के, जो व्यन्तर देवों की एक विशेष जाति है, स्वस्थान कहां कहे हैं ? इसी प्रश्न के स्पष्टीकरण के लिए कहते हैं-हे भगवन् ! अणपर्णिक देव कहां निवास करते हैं ?
श्री भगवान् ने उत्तर दिया-हे गौतम इस रत्नप्रभा पृथ्वी का जो रत्नमय काण्ड है, उसका विस्तार एक हजार योजन का है। उसमें से ऊपर और नीचे के एक-एक सौ योजन छोड कर मध्य के કિન્નર અને કિં પુરૂષ, સપુરૂષ અને મહાપુરૂષ, ગીતરતિ અને ગીતયશ; આ સેળ વાવ્યન્તરના ઈન્દ્ર છે. જે ૧૪૧–૧૪૨ છે
હવે વાનવ્યન્તના ઉપભેદેના સ્થાન આદિની પ્રરૂપણ કરાય છે
ગૌતમસ્વામીએ પ્રશ્ન કર્યો–ભગવદ્ ! અણુપર્ણિક દે કે જે વ્યન્તર देवानी से विशेष ति छ, (तेभनी) २१२थान. ४यां ४ छ ? २॥ प्रश्ननु સ્પષ્ટીકરણ કરવા માટે કહે છે-ભગવદ્ ! અણુપર્ણિક દેવ કયાં નિવાસ કરે છે?
શ્રી ભગવાને ઉત્તર આપે-હે ગૌતમ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીને જે રત્ન મય કાંડ છે, તેને વિસ્તાર એક હજાર એજનને છે. તેમાંથી ઉપર તથા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
