________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. १ सू. ५ रूप्यजीवप्रज्ञापना निरूपणम्
कथञ्चिदवस्थिता एव सामग्रीवशतो दुरभिगन्धपरिणाममपि प्राप्नुवन्ति, 'जे रस परिणया ते पंचविहा पण्णत्ता' - ये रसपरिणताः सन्ति ते पञ्चविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा - तित्तरसपरिणया, कडुयरसपरिणया, अंबिलरसपरिणया, महुर रस परिणया' तद्यथा - तिक्तरसपरिणताः निम्बादिवत् कटुकरसपरिणताः सुण्ठ्चादिवत् कषायरसपरिणताः हरितक्यादिवत्, अम्लरसपरिणताः धात्री फलादिवत् मधुररसपरिणताच शर्करादिवत्, 'जे फासपरिणया ते अद्भुविहा पण्णत्ता, ' ये स्पर्शपरिणता स्ते अष्टविधाः प्रज्ञप्ताः तं जहा - कक्खडफासपरिणया, मउयफासपरिणया, गुरुयफासपरिणया, लहुयफासपरिणया, सीयफासपरिणया उसिणफासपरिणया विद्धफासपरिणया, लुक्खफासपरिणया' तद्यथा - कर्कश परिणताः पाषाणादिवत्, मृदुकस्पर्शपरिणताः गुरुकस्पर्शपरिणताः वज्रादिवत्,
वैसी सामग्री मिलने पर दुर्गन्ध वाले बन जाते है ।
जो पुद्गल रस- परिणत हैं, वे पांच प्रकार के हैं, यथा कोई नीम आदि के समान तिक्त रस वाले, कोई सोंठ आदि के समान कटुक (चरखे) रस वाले, कोई हरड आदि के समान कसैले रस वाले कोई इमली आदि के समान खट्टे रस वाले और कोई शक्कर आदि के समान मधुर रस वाले होते हैं ।
जो पुद्गल स्पर्श परिणत हैं वे आठ प्रकार के हैं, जैसे कोई पाषाण आदि के समान कठोर स्पर्श वाले, कोई आककी रूई के समान कोमल स्पर्शवाले, कोई वज्र आदि के समान भारी, कोई सेमल की रूई के समान हल्के, कोई कदली वृक्ष आदि के समान
જે પુદ્ગલ રસ પિરણત છે, તેએ પાંચ પ્રકારના છે, જેમકે કેઈ લીમડા વિગેરેની જેમ કડવા રસવાળા, કાઈ સુંઠ વિગરેની જેમ તીખા (ચટપટે તેવા) રસવાળાં, કાઈ હરડે વિગેરેની જેમ તુરા રસવાળાં, તો કેાઈ આંખલી વિગેરેની જેમ ખાટારસવાળાં અને કોઈ તા સાકર વગેરેની જેમ મીઠા (ગળ્યા) રસવાળાં હોય છે.
જે પુદ્ગલા સ્પર્ધા પરિણત છે તેઓ આઠ પ્રકારના છે, જેમ કે કેાઈ પત્થર વિગેરેની સમાન કઠોર પ વાળાં કાઈ આંકડાના રૂની જેમ કેમળ સ્પ વાળાં, કેાઈ વજ્ર, વિગેરેની જેમ ભારે, કોઈ સેમલના રૂની જેમ હલ્કા, કોઈ કેળ વિગેરેના ઝાડની જેમ ડંડા, કાઈ અગ્નિ વગરની જેમ ગરમ, કાઈ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
