________________
५२६
प्रज्ञापनासूत्रे १, कालद्वारम् २, चारित्रद्वारम् ३, तीर्थद्वारम् ४, पर्यायद्वारम् ५, आगमद्वारम् ६, वेदद्वारम् ७, कल्पद्वारम् ८, लिङ्गद्वारम् ९ लेश्याद्वारम् १० ध्यानद्वारम् ११, गणद्वारम् १२, अभिग्रहद्वारम् १३, प्रवज्याद्वारम् १४, मुण्डापनद्वारम् १५, प्रायश्चित्तविधिद्वारम् १६, कारणद्वारम् १७, निष्प्रतिकर्मताद्वारम् १७, भिक्षाद्वारम् १९, बन्धद्वारम् २०, इति । एतेषु च विंशतिद्वारेषु यथायोग्य मार्गणा आगमतः स्वयमूहनीया, विस्तारभिया नात्र प्रपञ्च्यते, एते च परिहारविशुद्धिकाः, तद्यथा-इत्वरा यावत्कथिकाच, तत्र ये कल्पसमाप्त्यनन्तरं तमेव ___ परिहार विशुद्धिक चारित्र चाले किस क्षेत्र और किस काल में होते हैं ? इसका उत्तर इस प्रकार है-आगे के क्षेत्रद्वार आदि वीस द्वारों के कथन से क्षेत्रादि का ज्ञान होता है। वे वीस द्वार इस प्रकार हैं(१) क्षेत्रद्वार (२) कालद्वार (३) चारित्रद्वार (४) तीर्थ द्वार () पर्याय द्वार (६) आगमद्वार (७) वेदवार (८) कल्पद्वार (९) लिंगद्वार (१०) लेण्याद्वार (११) ध्यानद्वार (१२) गणद्वार (१३) अभिग्रहद्वार (१४) प्रवज्यादार (१५) मुण्डापनद्वार (१६) प्रायश्चित्तविधिद्वार (१७) कारण द्वार (१८) निष्प्रतिकर्मताहार (१९) भिक्षाद्वार और (२०) बन्घद्वार । इन वीस द्वारों में आगम के अनुसार स्वयं ही यथायोग्य मार्गणा कर लेनी चाहिए, विस्तारमय से यहां उसका प्रपंच नहीं किया जाता।
वे परिहार विशुद्धिक दो प्रकार के होते हैं, यथा-इत्यरिक और यावत्कथिक । इनमें से जो कल्प की समाप्ति के पश्चात् उसी कल्प या
પરિહાર ચારિત્ર વિશુદ્ધવાળા કયા ક્ષેત્રમાં અને કયારે કયા કાળમાં થાય છે તેને ઉત્તર આ પ્રકારે છે–આગળના ક્ષેત્રદ્વાર આદિ વીસ દ્વારના કથનથી ક્ષેત્રાદિ જ્ઞાન થાય છે. તે વીસ દ્વારા આ પ્રકારે છે
(१) क्षेत्रवार (२) ४१।२ () शास्त्रिद्वार (४) तीर्थ द्वा२ (५) पर्याप्त ६२ (६) रामदा२ (७) ६६।२ (८) ४६५६२ () २ (१०) वेश्याबार (११) ध्याना२ (१२) २ (१३) मलिना२ (१४) अन्यादा२ (१५) મુંડાપનદ્વાર (૧૬) પ્રાયશ્ચિત્ત વિધિદ્વાર (૧૭) કારણુદ્વાર (૧૮) નિષ્પતિકર્મના દ્વાર (૧૯) ભિક્ષાધાર અને (૨૦) બન્ધદ્વારા આ વિસ કારમાં આગમ અનુ સાર તેજ યથા યેગ્ય માર્ગણ કરી લેવી જોઈએ વિસ્તારના ભયે અહીં તેને વિસ્તાર નથી કર્યો.
તે પરિહરિ વિશુદ્ધિક બે પ્રકારના હોય છે–જેમકે ઈ–રિક અને યાવત્ કથિક, તેમાંથી જે કલ્પની સમાપ્તિ પછી એજ ક૫ ગચ્છને પ્રાપ્ત થાય છે તેઓ ઈરિક કહેવાય છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
