________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू. ३६ समेदमनुष्य स्वरूपनिरूपणम्
दारभ्य पश्चिमोत्तरस्यां दिशि वायव्यकोणे त्रीणि योजनशतानि लवणसमुद्रमध्ये तत्प्रदेश मुल्लंघ्यान्तरान्तरे एकोरुकद्वीपप्रमाणो नाङ्गोलिकनामा द्वीपो वर्तते, तथैव एते चत्वारो द्वीपाः हिमवतश्चतसृष्वपि विदिक्षु तुल्यप्रमाणा विलसन्ति, तदनन्तरम् एषामेको रुकादीनां चतुर्णां द्वीपानां परतो ययाक्रमं पूर्वोत्तरादिविदिक्षु प्रत्येकं चत्वारि चत्वारि योजनशतानि समुल्लङ्घ्य चतुर्योजनशतायामविष्कम्भाः किञ्चिन्न्यूनपञ्चषष्टि सहित द्वादशयोजनशतपरिक्षेपाः यथोक्तपद्मवर वेदिकावनखण्डमण्डितपरिसराः जम्बूद्वीप वेदिकातश्चतुर्यो जनशत प्रमाणान्तरा हयकर्ण - गजकर्ण - गोकर्ण - शष्कुलीकर्ण नामानचत्वारो द्वीपाः सन्ति, तत्र एकोद्वीप है । हिमवान् पर्वत की पश्चिम दिशा में ही, उसके पर्यन्त भाग से लेकर पश्चिमोत्तर दिशा में अर्थात् वायव्य कोण में, लवण समुद्र में तीन सौ योजन की दूरी पर एकोरुक द्वीप के बराबर नांगो - लिक नामक द्वीप है । इस प्रकार ये चारों द्वीप हिमवान् पर्वत से चारों विदिशाओं में हैं और तुल्य परिमाण वाले हैं।
तदनन्तर इन एकोरुक आदि चारों द्वीपों के आगे यथाक्रम से पूर्वोतर आदि प्रत्येक दिशाओं में चार-चार सौ योजन आगे चल कर, चारचार सौ योजन लम्बे-चौडे, कुछ कम बारह सौ छप्पन योजन की परिधि वाले, पूर्वोक्त पद्मवरवेदिका एवं वनखण्ड से मंडित, जम्बूद्वीप की वेदिका से चार सौ योजन प्रमाण अन्तर वाले हथकर्ण, गजकर्ण, गोकर्ण, और शष्कुलीकर्ण नामक चार द्वीप है । एकोरुक द्वीप के आगे हयकर्ण द्वीप है, आभासिक के आगे गजकर्ण है, वैषाणिक के आगे गोकर्ण नामक द्वीप है और नांगोलिक के आगे शष्कुलीकर्ण नामक द्वीप है।
४३१
જ તેના છેડેથી આર’ભીને પશ્ચિમેત્તર દિશામાં અર્થાત્ વાયવ્ય ખૂણામાં લવણુ સમુદ્રમા ત્રણસેા ચેાજન દૂર એકારૂક દ્વીપની બરાબર નાંગોલિક નામે દ્વીપ છે. આ રીતે આ ચારે દ્વીપે! હિમવાન પર્વતની ચારે વિદેિશાઓમાં છે અને સરખા પરિણામ વાળા છે.
ત્યાર પછી આ એકેરૂક આદિ ચારે દ્વીપોની આગળ યથાક્રમે ઈશાન વિગેરે પ્રત્યેક ખૂણે ચારસે યેાજન આગળ જતાં ચારસા યેજન લાંબા પહેાળા કાંઇક એછા ખારસા છપ્પન ચેાજતની પરિધિવાળા પૂર્વોક્ત પદ્મવર વેદિકા તથા વનખડાથી મંડિત, જ દ્રીપની વેદિકાથી ચારસો યાજન પ્રમાણ અન્તરવાળા યક. ગજકણ ગેાક, અને શબ્દુલી ક નામના ચાર દ્વીપો છે. એકેક દ્વીપની આગળ એક કણદ્વીપ છે, આભાસિકની આગળ ગજક છે, વૈષાણિકની આગળ ગાક છે, અને નાંગેાલિકની આગળ શકુંલી કણ નામે દ્વીપ છે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
