________________
प्रमेययोधिनी टीका प्र. पद १ सू.२४ साधारणजीवलक्षणनिरूपणम् ३३९ काशप्रदेशप्रमाणा भवन्ति, पर्याप्तकापर्याप्तकसाधारणवनस्पतिजीवाश्च अनन्तलोकाकाशप्रदेशप्रमाणाः भवन्तीत्यर्थः, 'एएहिं सरीरेहिं पच्चक्खं ते परूपिया जीचा । मुहुमा आणागिज्झा चक्खुप्फासं न ते इति' 'एएहिं' एतैः-पूर्वोवतैः 'सहीरेहिं' शरीरैः 'पच्चरखं'-प्रत्यक्ष-स्पष्टरूपतया ते जीवाः-बादरनिगोदजीयाः 'परूपिया-प्ररूपिताः अबसेयाः, 'मुहुमा'-सूक्ष्मा:-निगोदजीवाः 'आणागिज्झाआज्ञाग्राहा:-जिनाज्ञावचनैर्ग्रहीतव्या:-विज्ञेयाः इत्यर्थः 'न ते' सूक्ष्मा जीवाः 'पक्सुप्फासं'-चक्षुःस्पर्शम्-नयनगोचरत्वम् इति' यन्ति-प्राप्नुवन्ति ।
__ 'जे यावन्ने तहप्पगारा'-येऽपि चान्ये अनुक्तरूपास्तथा प्रकाराः-प्रत्येकवनसतिरूपाः, साधारणवनस्पतिरूपाश्च भवन्ति, तेऽपि वनस्पतिकायत्वेन अवरोयाः, 'ते समासओ दुविहा पण्णत्ता'-ते वनस्पतिजीवाः समासतः-संक्षेपेण 'दुविहा'-द्विविधाः-द्विप्रकारकाः, 'पण्णत्ता'-प्रज्ञताः, 'तं जहा'-तद्यथा-'पज्जतगाय, अपज्जत्तगाय'-पर्यप्तकाश्च अपर्याप्तकाश्च 'तत्थ णं' तत्र खलु पर्यप्तकापर्यास एवं अपर्याप्त साधारण वनस्पतिकाय के जीव अनन्त लोकाकाश के प्रदेशों के बराबर होते हैं। ___ इन पूर्वोक्त शरीरों के द्वारा स्पष्ट रूप से बादर निगोदजीवों की मरूपणा की गई है । सूक्ष्म निगोदजीव सिर्फ आज्ञाग्राह्य हैं अर्थात् जिनेन्द्र भगवान् के कथन से ही जाने जा सकते हैं। ये सूक्ष्म निगोदजीव नेत्रों से नहीं दिखाई देते ॥२४॥
शब्दार्थ-(जे यावन्ने तहप्पगारा) अन्य जो इसी प्रकार के हैं उन्हें भी वनस्पतिकाय समझना चाहिए (ते) वे (समासओ) संक्षेप से (दुविहा पन्नत्ता) दो प्रकार के कहे हैं (तं जहा) वे इस प्रकार हैं એકના બરાબર છે. પર્યાપ્ત તથા અપર્યાપ્ત સાધારણ જેના પરિમાણ અનન્ત કાકાશના પ્રદેશની બરાબર છે.
તાત્પર્ય એ છે કે અપર્યાપ્ત પ્રત્યેક વનસ્પતિ જીવ અસંખ્યાત લે કાકાશના પ્રદેશોની બરાબર છે. અને પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત સાધારણ વનસ્પતિ કાયના જીવ અના કાકાશના પ્રદેશની બરાબર બનતા રહે છે. - આ પૂર્વોક્ત શરીરે દ્વારા સ્પષ્ટ રૂપે બાદર નિગોદ જીવેની પ્રરૂપણા કરાઈ છે સૂમ નિગોદ જીવ ફકત આજ્ઞા ગ્રાહ્ય છે. અર્થાત્ જીતેન્દ્ર ભગવાનના કથનથી જ જાણી શકાય છે. આ સૂક્ષ્મ નિગદ જીવ આંખેથી નથી દેખાઈ શકાતા.
साथ-(जे यावन्ने तहप्पगारा) अन्य ७ ५५] मापा मारना , तमान ५५५ पनस्पति १५ समये (ते) ते (समासओ) स२५थी (दुविहा पण्णत्ता) मे ॥२॥ ४ह्या छ (तं जहा) ते मा प्रशारे छ (पज्जत्तगा
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
