SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 265
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू.१९ सभेदवनस्पतिकार्यानरूपणम् २५१ टीका-अथोद्देशक्रमेण प्रथमं प्रथमोदिष्टवृक्षभेदं प्ररूपयति-'से किं तं रुक्खा?' 'से' अथ 'किं तं'-के ते कतिविधा इत्यर्थः ‘रुक्खा' वृक्षाः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह'रुक्खा दुविहा पग्णत्ता' वृक्षाः द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा'-तद्यथा-'एगट्ठियाय, बहुबीयगाय' एकास्थिकाश्च बहुबीजकाच, तत्र प्रत्येकफलं प्रति एकम् अस्थिबीज येषां ते एकास्थिकाः, तथा प्रत्येकफलं प्रति फलान्तर्वर्तीनि बहूनि-अनेकानि, बीजानि येषां ते बहुबीजकाः व्यपदिश्यन्ते, अत्रापि चकार द्वयेन वक्ष्यमाण स्वगतानेकभेदाः ज्ञाप्यन्ते, तत्र एकास्थिकप्रकारान् प्ररूपयितुमाह- से कि (से किं तं बहुबीयगा) बहुबीजक कितने प्रकार के हैं ? (अणेगविहा) अनेक प्रकार के (पण्णत्ता) कहे हैं (तं जहा) वे इस प्रकार (अत्थिय) अत्थिक (तदुंक) तिन्दुक-तेदूं (कविठ्ठ) कवीठ (अंबाडग) अम्बाडग बीजों वाले (से त्तं रुक्खा ) यह वृक्षों की प्ररूपणा हुई। ॥२०॥ टीकार्य-जिस क्रम से नाम निर्देश किया है, उसी क्रम से उनकी मरूपणा करने के लिए पहले निर्दिष्ट 'वृक्ष' की प्ररूपणा की जाती है -प्रश्न किया गया कि वृक्ष कितने प्रकार के होते हैं ? भगवान् ने कहा-वृक्षों के दो प्रकार हैं-एकास्थिक और बहुचीजक । जिन वृक्षों के एक-एक फल में एक ही गुठली होती है, वे एकास्थिक कहलाते हैं। और जिन वृक्षों के एक-एक फल में बहुतेरे बीज होते हैं ये बहुबीजक कहलाते हैं। यहां प्रयुक्त 'य' शब्द यह सूचित करता है कि इन दोनों प्रकार के वृक्षों के भी कई-कई भेद होते हैं। (से कि तं बहुबीयगा) मडमी वा ॥ २॥ छ ? (बहुबीयगा) मा पा॥ (अगेगविहा) अने४ ५४२॥ (पण्णत्ता) ४मा छ (तं जहा) ते २ रीते (अत्थिय) मति (तेवुक) तिन्हु४ (कविट्ठ) ४वी छ। આ વૃક્ષની પ્રરૂપણ થઈ, ને સૂ. ૨૦ છે ટીકાથ-જે કમે નામ નિર્દેશ કર્યો છે, તેજ કમે એની પ્રરૂપણ કરવાને માટે પહેલા બતાવેલા વૃક્ષની પ્રરૂપણ કરાય છે શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પ્રશ્ન કર્યો કે વૃક્ષ કેટલા પ્રકારના હોય છે? શ્રી ભગવાને કહ્યું–વૃક્ષના બે પ્રકાર છે એકાસ્થિક અને બહ બીજક, જે વૃક્ષોના એક એક ફળમાં એક જ ગોટલી હોય છે તેઓ એક અસ્થિક કહેવાય છે. અને જે વૃક્ષેના એક એક ફળમાં ઘણું બીજે હોય છે તેઓ બહુ બીજક કહેવાય છે. અહીં (૨) શબ્દ તે સૂચિત કરે છે કે આ બંને જાતના વૃક્ષોના પણ અનેકાનેક ભેદ હોય છે. શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
SR No.006346
Book TitleAgam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1974
Total Pages1029
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana
File Size59 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy