________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद र सू.१६ तेजस्कायिकभेदनिरूपणम् २३३ 'अलाए' अलातम्, उल्मुकम्, 'सुद्धागणी'-शुद्धाग्निः-अयोगोलकाद्यग्निः 'उक्का' उल्का तारापातः, 'विज्जू' विद्युत्, तडित्, 'असणी' अशनिः, गगनपतनशीलोऽग्निमयः कणः, 'णिग्याए'-निर्घातः, वैक्रियाशनिप्रपातः, 'संघरिससमुट्टिए'सङ्घर्षसमुत्थितः अरण्यादि काष्ठमन्थनसमुद्भूतोऽग्निः, 'सूरकंतमणिणिस्सिए' सूर्यकान्तमणि निसृतः, तीक्ष्णसूर्यकिरणसम्पर्केण सूर्यकान्तमणिजन्योऽग्निः, तथैव -'जे यावन्ने तहप्पगारा ते समासओ दुविहा पण्णत्ता' ये चाप्यन्ये तथा प्रकाराः एवं प्रकारा स्तेजस्कायिकाः सन्ति, तेऽपि बादरतेजस्कायिकतया अवसेयाः. ते समासत:-संक्षेपेण द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-पज्जत्तगा य, अपजत्तगा य तद्यथा-पर्याप्त काश्च अपर्याप्तकाश्च, 'तत्थ णं जे ते अपज्जत्तगा ते णं असंपत्ता' तत्र खलु-पर्याप्तकापर्याप्तकानां मध्ये ये ते अपर्याप्तकाः सन्ति, ते खलु असंप्राप्ताः-स्वयोग्याः पर्याप्तीः साकल्येन अप्राप्ता एव भवन्ति पिशिअग्निकण, अर्चि अर्थात् मूल अग्नि से पृथक हुई ज्याला, अलातजलती लकडी जिसे 'लूधर' कहते हैं, शुद्धाग्नि अर्थात् लोहे के गोले आदि की अग्नि, उल्का-तारापात, विद्युत्-विजली, अनि (आकाश से गिरने वाले अग्निमयकण, निर्घात अर्थात् वैक्रिय संबंधी अशनिपात, अरणिकाष्ठ आदि की रगड से उत्पन्न होने वाली अग्नि, और सूर्यकान्तमणि से निकली अग्नि अर्थात् तीक्ष्ण सूर्य की किरणों के सम्पर्क से सूर्यकान्तमणि से उत्पन्न होने वाली अग्नि । इनके अतिरिक्त इसी प्रकार की जो अन्य अग्नि है, यह सभी बादरतेजस्कायिक है। । ये बादर तेजस्कायिक जीय दो प्रकार के हैं, यथा-पर्यातक और अपर्याप्तक । इनमें जो अपर्यासक हैं, वे असंप्रास हैं अर्थात् अपने योग्य पर्यासियों को पूरी तरह प्राप्त नहीं कर चुके होते हैं अथवा उनमें અચિ અર્થાત્ મૂળ અગ્નિથી પૃથફ થયેલી જવાલા, અલાત-સળગતું લાકડું, જેને ઉમાડિયું કહે છે. અર્થાત્ લેઢાના ગેળા વિગેરેને અગ્નિ ઉલ્કા–તારાઓનું ખરવુ. વિદ્યુત-વિજળી અશનિ આકાશથી પડતા અગ્નિમય કણે. નિર્ધાત અર્થાત વૈકિય સંબંધી અશનિપાત, અરણિ વિગેરેને ઘસવાથી ઉત્પન્ન થત અગ્નિ અને સૂર્યકાન્ત મણિથી નિકળતે અગ્નિ અર્થાત્ તીક્ષણ સૂર્યના કિરણ ના સંબન્યથી સૂર્યકાન્ત મણિમાંથી પ્રગટ થતે અગ્નિ, આના સિવાયના આવી જાતના બીજા અગ્નિ છે. તે બધા બાદર તેજરકાયિક છે.
આ બાદર તેજસ્કાયિક જીવ બે પ્રકારના છે જેમકે પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક. તેઓમાં જે અપર્યાપક છે તેઓ અસંપ્રાપ્ત છે અર્થાત્ પિતાને યોગ્ય પર્યાપ્તિઓને પુરી રીતે પ્રાપ્ત ન કરેલા હોય છે. અગર તેઓમાં
प्र० ३०
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
