________________
प्रमेयबोधिनी टीका द्वि. पद २९ सू.२९ सिद्धानां स्थानादिकम् १०१३ प्रयोजन समाप्त्या निरवशेषकर्तव्येन मुक्ता इत्याशयः एवंविधानामपि अक्रमसिद्धानाम् निरासाय आह-'परम्परागता' इति सिद्धत्वसमयाद् द्वयादि समयवर्तिनः परम्परया दर्शनज्ञानचारित्ररूपया मिथ्यादृष्टयविरतसम्यग्दृष्टि देशविरतिप्रमत्ताप्रमत्तनिवृत्त्य निवृत्तिकषायोदयरूपबादरसंपरायसूक्ष्मसंपरायो पशान्तमोहक्षीणमोहसयोगिकेवल्ययोगिकेवलि गुणस्थानभेदभिन्नरूपया गताः परम्परागताः, तेष्वपि अनुन्मुक्तकर्मकवचानां सामान्यसिद्धानां व्यपोहाय आह उन्मुक्तकर्मकवचाः, उत्-उत्कर्षेण प्रबलतया न पुनर्भवरूपतया मुक्तं-त्यक्तं कर्म कवचमिव कर्मकवचं यैस्ते उन्मुक्तकमकवचाः, अतएव अजराः-शरीराभावेन जराया असद्भावात् अमराः-तेषां सिद्धानामायुषोऽभावात् मरणरहिताः शरीररहितत्वादेव प्राणत्यागरूपमरणासंभवात् , तथाचोक्तम्-'वयसो हाणीहजरा, प्राणच्चाओ य मरणमादिडं । सहदेहमि तदुभयं तदभावे तं न कस्सेव । वयसो हानिरिहजरा प्राणत्यागश्च मरणादिष्टम् , सति देहे तदुभयं तदभावे तन्नकस्यैव, जिसका आशय है कि वे संसार से अथवा प्रयोजनों से पार हो चुके हैं। उनके समस्त प्रयोजन समाप्त हो गए हैं अतएव पे कृतकृत्य हो गए हैं। ऐसे भी जो अक्रम सिद्ध हैं उनका निरास करने के लिए उन्हें 'पम्परागत' कहा है अर्थात् सिद्धत्व के समय से दूसरे आदि समयवर्ती हैं । अथवा परम्परागत का अर्थ है अपने योग्य यथा संभव चतुर्थ, षष्ठ आदि गुणस्थानों को पार करके सिद्ध हुए हैं । इसके अतिरिक्त वे कर्म रूपी कवच से पूरी तरह और सदा के लिए मुक्त हो चुके हैं। अतएव अजर हैं, क्यों कि शरीर का अभाव होने से जरा की संभावना ही नहीं है । सिद्ध अमर भी हैं, क्यों कि आयु कर्म से रहित हो चुके हैं, शरीर रहित होने से प्राणत्याग रूप मरण संभव नहीं है। कहा भी है-'वयस् (उम्र) की हानि होना जरा और તેઓ સંસારથી અથવા પ્રજનથી પાર થઈ ચુક્યા છે. તેમના સમસ્ત પ્રજન સમાપ્ત થઈ ગયાં છે, તેથી જ તેઓ કૃતકૃત્ય થઈ ગયા છે એવા પણ જે અક્રમસિદ્ધ છે. તેમને નિરાસ કરવા માટે તેઓને “પરંપરાગત' કહ્યા છે અર્થાત સિદ્ધત્વના સમયથી બીજા સમયવતી હોય છે. અથવા પરંપરાગત અર્થ છે પિતાને એગ્ય યથા સંભવ ચતુર્થ, ષષ્ઠ આદિ ગુણસ્થાનને પાર કરીને સિદ્ધ થયેલા છે. તેના સિવાય તેઓ કમરૂપી કવચથી પૂર્ણપણે અને સદાને માટે મુક્ત થઈ ચુકેલા છે. તેથી અજર છે, કેમકે શરીરને અભાવ હોવાથી જરાની સંભાવના જ થઈ શકતી નથી. સિદ્ધ અમર પણ છે, કેમકે આયુકર્મથી રહિત થઈ ગએલા છે. શરીર વિનાના હેવાથી પ્રાણ ત્યાગરૂપ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
