________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उ. ३. सू. १०२ क्षीरोदादिद्वीप समुद्र निरूपणम् ८३३ ताणं खोयर से होज्ज- वच्छपरिपूए चाउज्जातग सुवासिते अहिय पत्थलहूगे' हे गौतम ! क्षोदोदसमुद्रस्य यद् जलं तत् - उदकम् - यथा स इक्षुणां रसः आसल मांसल प्रशस्त विश्रान्त स्निग्ध सुकुमाल भूमिभागे सुचीर्णे कर्षिते सुकाष्ठलष्ठविशिष्टः यथा निपुण कर्षकेण विलक्षणकाष्ठयुक्तहलेन कर्षणं क्रियते ततस्तत्र निरुपहतं वीजं यद्युप्तं भवेत् पुनश्च निपुण परिकर्मभिः पालितं स्यात् ततः सुवृद्धया वर्धितानामिक्षुणाम् सुजातानां लवणतृणदोषवर्जितानां निर्यात परिवर्धितानां - निधिना वृद्धि प्रापितानां निर्यातेन रचनया सुन्दराणां रसेन परिणत मृदुपीनपर्व भंगुर सुजातमधुररसपुष्प विरजस्कानां कोटाद्युपद्रवरहितानां शीतस्पर्शिताम् - अभिनवभग्नानां रसेन लिप्तानां तिभागकरणेन मध्यभागे निष्पीडितानामपनीत मूलानामपनीतमूल - त्रिभागनाम् ऊर्ध्वभागादपि त्रिभागहीनानाम् गन्धपरिशोधितानां - सुवासितानां 'गंठिपरसोहियाणं' इति पाठे तु ग्रन्थिपरिशोधितानामितिच्छाया, ग्रन्थिः- पर्वग्रन्थिः शोधितः- अपनीतो येभ्यस्ते तथा तेषां मूलत्रिभागे उपरितनत्रिभागे पर्वग्रन्थौ च नाति समीचीनो रस इति तद् चपल नरजंतजुत्त परिगलितमेत्ताणं खोयरसे होज्जा वत्थपरिपूए चाउजातग सुवासिते अहियपत्थलहुके वण्णोववेते तहेव' हे गौतम ! जैसा कि मनोहर प्रशस्त विश्रान्त स्निग्ध और सुकुमार भूमिभाग जहां का होता है ऐसे देश में निपुण कृषिकार द्वारा काष्ट के लष्ट विशिष्ट हल से जोती गई भूमि में जिस इक्षु का आरोपण किया गया हो और बुद्धिमान पुरुष के द्वारा जिसका संरक्षण किया गया हो, तृण रहित भूमि में जिसकी वृद्धि हुई हो, और इसीसे जो निर्मल एवं पक कर विशेषरूप से मोटी हो गई हो एवं मधुर रस से जो युक्त बन गई हो, शीतकाल के जन्तुओं के उपद्रव से जो रहित बनी हो ऐसी इक्षु का ऊपर तथा नीचे की जड का भाग निकाल कर और
परिपूए चाज्जातगसुवासिते अहिय पत्थलहुके वण्णोववेते तहेव' डे गौतम ! જેમકે-મનેાહર પ્રશસ્ત વિશ્રાન્ત સ્નિગ્ધ અને સુકુમાર ભૂમિભાગ જ્યાંના હાય છે, એવા દેશમાં નિપુણ કૃશિકાર-ખેડુત દ્વારા કાષ્ટના લષ્ટ–મજબૂત અને વિશેષ પ્રકારના હળથી ખેડેલી ભૂમિમાં જે શેરડીને વાવવામાં આવી હોય અને બુદ્ધિશાળી પુરૂષ દ્વારા જેનુ' સ ́રક્ષણ કરવામાં આવ્યુ` હાય ઘાસ વગરની જમીનમાં જે વધેલ હોય, અને એજ કારણથી જે નિળ અને પાકીને વિશેષ પ્રકારથી વધી ગયેલ હોય તેમજ મીઠા રસથી જે યુક્ત હાય તથા શીતકાળના જતુએના ઉપદ્રવ વિનાની બની હોય એવી શેરડીના ઉપરનેા અને નીચેના મૂળના ભાગ કાઢીને તથા તેની ગાંઠોને પણ અલગ કરીને બળવાન બળદો जी १०५
જીવાભિગમસૂત્ર
