________________
८२४
जीवाभिगमसूत्रे अहो' प्रदेशा यावदर्थः, हे भदन्त ! क्षीरोदसमुद्रस्य प्रदेशाः घृतवरद्वीपं स्पृष्टाः -न वा हन्त-गौतम ! स्पृष्टाः, घृतवरद्वीपस्य प्रदेशाः कि क्षीरोदसमुद्रं स्पृष्टाः? हन्त ! गौतम ! स्पृष्टाः, हे भदन्त ! क्षीरोदसमुद्रस्य ये प्रदेशाः घृतवरद्वीपं स्पृष्टास्ते क्षीरोदस्य घृतवरद्वीपस्य वेति प्रश्नः ? भगवानाह-हे गौतम ! घृतवरद्वीपं स्पृष्टा अपि क्षीरोदप्रदेशाः स्वस्यैव न तु-घृतवरद्वीपस्य तथैव व्यवहारात् एवमेव-घृतवरद्वीपप्रदेशा अपि क्षीरोदसमुद्रं स्पृष्टा घृतवरद्वीपस्यैव न क्षीरोदस्य । तदुक्तम्
प्रदेशा यस्य ये आसन् तस्य स्युः सन्ति ते पुनः।
लौकिको व्यवहारो हि यं यं स्पृष्टा न तस्य ते ॥ जाजेरी है हे भदन्त ! क्षीरसागर के जो प्रदेश घृतवरद्वीप को छुए हुए हैं वे प्रदेश क्षीरसागर के कहे जावेंगे या घृतवर द्वीप के कहलायेंगे?
और क्षीरसागर को छूने वाले घृतवरद्वीप के प्रदेश घृतवरद्वीप के ही कहलावेंगे या क्षीरसागर के कहे जावेंगे? इसके उत्तर में प्रभु श्री ने कहा कि हे गौतम क्षीरसागर के जो प्रदेश घृतवरद्वीप को छुए हुए हैं वे क्षीरसागर के ही कहा जायगा एवं घृतवरद्वीप के जो प्रदेश क्षीरसागर को छुए हुए हैं वे घृतवरद्वीप का ही लौकिक व्यवहार की दृष्टि से कहलावेंगे दूसरे के नही तदुक्तत्
'प्रदेशा यस्य ये आसन् तस्य स्युः सन्ति ते पुनः ।
लौकिको व्यवहारो हि यं यं स्पृष्टा न तस्य ते ॥१॥ यहां से जो जीव मरते हैं वे यहां पर भी उत्पन्न हो जाते है और अन्यत्र भी उत्पन्न हो जाते हैं इत्यादि रूप से सब पूर्वोक्त कथन यहां पर भी कहा गया है अतः उसे भी यहां पर कह लेना चाहिये પરિધિ ત્રણ ગણાથી જાજેરી છે. હે ભગવન ક્ષીરસમુદ્રના જે પ્રદેશ ધૃતવરદ્વીપને સ્પશેલા છે એ પ્રદેશે ક્ષીરસાગરના કહેવામાં આવશે? કે વૃતવરદ્વીપના કહેવામાં આવશે? તથા ધૃતવરદ્વીપના જે પ્રદેશે ક્ષીરસાગરને સ્પર્શેલા છે. તે વૃતવરદ્વીપના કહેવાશે કે ક્ષીરસાગરના કહેવાશે? એના ઉત્તરમાં ક્ષીરસાગરના પ્રદેશ જે છે તે તેના જ કહેવાશે અને ધૃતવર દ્વીપના પ્રદેશે છે તે દ્વીપનાજ કહેવાશે. લૌકિકવ્યવહારની દપિટથી તે જે-તે પ્રદેશનાજ કહેવાશે બીજાના નહીં કહ્યું પણ છે કે
प्रदेशा यस्य ये आसन् , तस्य स्युः सन्ति ते पुनः ।
लौकिको व्यवहारो हि यं यं स्पृष्टा न तस्य ते ॥ १ ॥ અહીંના જે છ મરે છે, તે અહીં જ ઉત્પન્ન થાય છે અને બીજે પણ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. ઈત્યાદિ પ્રકારથી પૂર્વોક્ત સઘળું કથન અહીંયાં પણ सभा. तेथी ते तमाम ४थन मडीया ४२ से. मे पात जाव अट्टो'
જીવાભિગમસૂત્ર
