________________
जीवाभिगमसूत्रे दित्याग्रहतारा नक्षत्राणि । नास्ति गति नपि चारः अवस्थितानि तानि ज्ञातव्यानि ॥२२॥ द्वौ चन्द्राविद्वीपे चत्वारश्च सागरे लवणतोये । धातकीखण्डे द्वीपे द्वादश चन्द्राश्च सूर्याश्च ||२३|| द्वौ द्वौ जंबूद्वीपे शशिसूर्यौ द्वि गुणितौ भवेतां लवणे । लावणिकाश्च त्रिगुणिताः शशिसूर्या धातकीखण्डे ||२४|| धातकिखण्ड प्रभृतिषूद्दिष्ट त्रिगुणिता भवेयुश्चन्द्राः | आदिमचन्द्रसहिता अनन्तरानन्तरे क्षेत्रे ||२५|| ऋक्षग्रहताराग्रं द्वीपसमुद्रे यदीच्छसिज्ञातुम् । तस्य शशिभिर्गुणितं ऋक्षग्रहतारकाणां तु ॥२६॥ चन्द्रात्सूर्यस्य च सूर्याच्चन्द्रस्यान्तरं भवति । पंचाशत् सहस्राणि तु योजनानामन्नानि ||२७|| सूर्यस्य च शशिनः शशिनश्चाऽन्तरं भवति । बाह्यात् मनुष्यनागस्य योजनानां शतसहस्रम् ||२८|| सूर्यान्तरिताश्चन्द्राः चन्द्रान्तरिताश्च दिनकरा - दीप्ताः । चित्रान्तर लेश्याकाः सुखलेश्या मन्दलेश्याश्च ||२९|| अष्टाशीतिश्च ग्रहा अष्टाविंशतिश्च भवन्ति नक्षत्राणि । एकशशिनः परिवारा इतस्ताराणां वक्ष्यामि ||३०|| षट् पष्टिः सहस्राणि नवचैव शतानि पञ्चशत रात्रीः । एकशशिनः परिवारस्तारागण कोटिकोटीनाम् ||३१|| बाह्यान्मनुष्यनगस्य चन्द्रसूर्ययोरवस्थिता योगाः । चन्द्रा अभिजिद् युक्ताः सूर्याः पुनर्भवन्ति पुष्येण ॥ ३२ ॥ ९७ ॥
७३४
टीका- 'समयखेत्ते णं भते ! केवइयं आयामविक्खंभेणं केवइयं परिक्खेवेणं पन्नत्ते' मनुष्यक्षेत्रं खलु भदन्त ! कियद्दीर्घं विस्ताराभ्याम् कियच्च परिक्षेषेण प्रज्ञप्तं प्रश्नः ? भगवानाह - 'गोयमा ! पणयालीसं जोयणसय सहस्साईं आयामविक्खंभेणं एगा जोयणकोडी जाव अभितरपुक्खरद्धपरिरओ से भाणियच्वो जाव मनुष्यक्षेत्र निरूपण -
'समयखेत्ते णं भंते! केवतियं आयामविक्खंभेणं' इत्यादि । टीकार्थ - श्री गौतम स्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है - हे भदन्त ! समय क्षेत्र की मनुष्य क्षेत्र की लम्बाई चौडाई कितनी है और कितनी इसकी परिधि है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा ! पणयालीस जोयण सयसहस्साई आयामविक्खंभेणं, एगा जोयणकोडी जाव अभितर पुक्खरद्धं परिरओ से भाणियच्वो जाव अउणમનુષ્ય ક્ષેત્રનું નિરૂપણુ
'समय खेत्तणं भंते! केवतीयं आयामविक्खभेणं' हत्याहि
ટીકા –શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું પૂછ્યું કે હે ભગવન્ ! સમય ક્ષેત્ર-મનુષ્ય ક્ષેત્રની લંબાઇ અને પહેાળાઇ કેટલી છે ? અને તેની પરિધિ કેટલી छे ? या प्रश्नना उत्तरभां प्रभुश्री गौतमस्वामीने हे छे - 'गोयमा ! पणयालीस जोयणसयसहस्साई आयामविक्खंभेणं, एगा जोयण कोडी जाव अभितर
જીવાભિગમસૂત્ર
