________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९६ कालोदसमुद्रनिरूपणम् ६९९ देवा महड्डीया जाव पलिओवमट्टिईया परिवसंति, से तेणटेणं गोयमा ! जाव णिच्चे । कालोए णं भंते ! समुद्दे कइ चंदा पभासिंसु वा? पुच्छा ? गोयमा! कालोए णं समुद्दे बायालीसं चंदा पभासेंसु वा ३ बायालीसं चंदा बायालीसं च दिणयरा दित्ता । कालोदधिम्मि एए चरंति संबद्धलेसागा ॥१॥ णक्खत्ताण सहस्सं एगं वावत्तरं च सयमण्णं । छच्च सया छण्णउया महागहा तिष्णि य सहस्सा ॥२॥ अट्ठावीसं कालोदहिम्मि बारस य सयसहस्साइं । नव य सया पन्नासा तारागण कोडी. कोडी णं ॥३॥ सोभेसु वा ३ ॥सू० ९६॥
छाया-धातकीखण्डं खलु द्वीपं कालोदो नाम समुद्रो वृत्तो वलयाकारसंस्थानसंस्थितः सर्वतः समन्तात्संपरिक्षिप्य खलु तिष्ठति । कालोदः खलु समुद्रः कि समचक्रवालसंस्थानसंस्थितः विपमचक्रवालसंस्थानसंस्थितः ? गौतम ! समचक्रवालसंस्थानसंस्थितो-नो विषमचक्रवालसंस्थानसंस्थितः । कालोदः खलु भदन्त ! समुद्रः कियता चक्रवालविष्कम्भेण-कियता परिक्षेपेण प्रज्ञप्तः ? गौतम ! अष्टौ योजनशतसहस्राणि चक्रवालविष्कम्भेण एकनवति योजनशतसहस्राणि सप्ततिः सहस्राणि षट्च-पंचोत्तरयोजनशतानि किंचिद् विशेषाधिकानि परिक्षेपेण प्रज्ञप्तः। स खल्वेकया पद्मवरवेदिकया वनषण्डेनैकेन द्वयोरपि वर्णकः । कालोदस्य खलु भदन्त ! समुद्रस्य कति द्वाराणि प्रज्ञप्तानि ? गौतम ! चत्वारि द्वाराणि प्रज्ञप्तानि तदयथा-विजयं-वैजयन्तं-जयन्तमपराजितञ्च, कुत्र खलु भदन्त ! कालोदस्य समुद्रस्य विजयं नाम द्वारं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! कालोदसमुद्रे पूर्वपर्यन्ते पुष्करवरद्वीपपूर्वार्धस्य पश्चिमेन शीतोदायाः महानद्याः उपरि अत्र खलु कालोदसमुद्रस्य विजयं नाम द्वारं प्रज्ञप्तम् अष्टावेव योजनानि तदेव प्रमाणं यावद राजधान्यः। कुत्र खलु भदन्त ! कालोदसमुद्रस्य वैजयन्तं नाम द्वारं प्रज्ञप्तम् ! गौतम! कालोदसमुद्रस्य दक्षिणपर्यन्ते पुष्करवरद्वीपस्य दक्षिणार्धेस्योत्तरेणाऽत्र खलु कालोदसमुद्रस्य वैजयन्तं नाम द्वारं प्रज्ञप्तम् । कुत्र खलु भदन्त ! कालोसमुद्रस्य जयन्तं नाम द्वारं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! कालोदसमुद्रस्य पश्चिमपर्यन्ते पुष्करवरद्वीपस्य पश्चिमार्थस्य पूर्वेण शीताया महानद्याः उपरि जयन्तं नाम द्वारं प्रज्ञप्तम् ? कुत्र खलु भदन्त ! अपराजितं नाम द्वार प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! कालोदसमुद्रस्योत्तराधेपर्यन्ते पुष्करवरद्वीपोत्तरार्धस्य दक्षिणतोऽत्र खल्लु कालोदसमुद्रस्याऽपराजितं
જીવાભિગમસૂત્ર
