________________
६८६
जीवाभिगमसूत्रे भदन्त ! धातकीखण्डद्वीपो हि कियता २ चक्रवालविष्कम्भेण, परिक्षेपेण प्रज्ञप्तः ? भगवानाह-'गोयमा ! चत्तारि जोयणसयसहस्साई चक्कवालविक्खंभेण-एगयालीसं जोयणसयसहस्साई दस जोयणसहस्साई नव एगटे जोयणसए किंचि विसेसूणे परिक्खेवेणं पन्नत्ते' हे गौतम ! चत्वारि योजनशतसहस्राणि चक्रवालविष्कम्भेण, एकचत्वारिंशत् शतसहस्राणि तथा-दशयोजनसहस्राणि नव चैक षष्टानि योजन शतानि किंचिद् विशेषोनानि परिक्षेपेण प्रज्ञप्तो धातकीपण्डद्वीपः। तदुक्तम् -
'एयालीसं लक्खा दस य सहस्साणि जोयणाणं तु ।
नव य सया एगट्ठा किंचूणो परिरओ तस्स ॥१॥ छाया-एकचत्वरिंशल्लक्षाणि दश च सहस्राणि योजनानान्तु ।
नव च शतानि एकषष्टानि किंचिन्न्यूनानि परिरयस्तस्य ॥१॥ इति । 'से णं एगाए पउमवरवेइयाए एगेणं वणसंडेणं सव्वओ समंता संपरिक्खित्ते केवइयं परिक्खेवेणं पण्णत्ते' हे भदन्त ! धातकीखण्ड नामका द्वीप चक्रवाल विष्कम्भ की अपेक्षा कितना है ? और परिक्षेप की अपेक्षा कितना है ? 'गोयमा ! चत्तारि जोयणसयसहस्साई चक्कवालविक्रवंभेणं, एगयालीसं जोयणसयसहस्साई दसजोयणसहस्साई णवएगटे जोयणसते किंचि विसेसूणे परिक्खेवेणं पण्णत्ते' धातकीखंड द्वीप चक्रवाल विष्कम्भ की अपेक्षा ४ लाख योजन का है क्योंकि जम्बूद्वीप से दूना विस्तार लवणसमुद्र का हैं और लवणसमुद्र से दूना विस्तार धातकीखंड का है और परिक्षेप की अपेक्षा यह इकतालीस लाख दश हजार नौ सौ इकसठ योजन से कुछ कम है उक्तंच
'एयालीसं लक्खा दस य सहस्साणि जोयणाणं तु ।
नव य सया एगट्ठा किंचूणो परिरओ तस्स ॥ विकावणं केवइयं परिक्खेवेणं पण्णत्ते' मावन्! याती' नामना दी५ ચકવાલ વિષ્કભની અપેક્ષાથી કેટલો છે? અને પરીક્ષેપની અપેક્ષાથી કેવડે છે? 'गोयमा ! चत्तारि जोवणसयसहस्साइं णव एगटे जोयणसते किंचिविसेसूणे परिक्खेवेणं पण्णत्ते' पातीदी५ २४पास विमानी अपेक्षा ४ या२ योजना છે. કેમકે જંબુદ્વીપથી લવણસમુદ્રને વિસ્તાર બમણ છે. અને લવણું સમુદ્રથી ધાતકીખંડને બમણો વિસ્તાર છે. તથા પરિક્ષેપની અપેક્ષાથી એ ૪૧ એકતાળીસ લાખ દસ હજાર નવસે એકસઠ જનથી કંઈક ઓછો છે. કહ્યું પણ છે
'एयालीसं लक्खा दस य सहस्साणि जोयणाणं तु नव य सया एगट्ठा किंच्णे परिरओ तस्स'
જીવાભિગમસૂત્ર