________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९२ लवणसमुद्रस्योद्वेधपरिवृद्धिनिरूपणम् ६५५ गत्वाऽङ्गुलवितस्तिरनिकुक्षिधनुर्गव्यूतयोजनयोजनशतयोजनसहस्राणि गत्वा यवादारभ्य योजनसहस्रमुद्वेधपरिवृद्धथा प्रज्ञप्तम् । त्रैराशिकभावना चैवं योजनादिषु द्रष्टव्या, इहोभयतोऽपि पश्चनवति योजनसहस्रपर्यन्ते योजनसहस्रमवगाहेन दृष्टं ततस्त्रैराशिककर्माऽवतारः, यदि पश्चनवति सहस्रपर्यन्ते योजनसहसमवगाहः ततः पञ्चनवति योजनपर्यन्ते कोऽवगाहः राशित्रयस्थापना ९५०००।१०००।९५। अत्रादि मध्ययो राश्योः शून्यत्रयस्यापवर्त्तना ९५।१।९५, ततो मध्यराशे रेकरूपस्य अन्त्येन पञ्चनवति लक्षणेन राशिना गुणनात् जाताउद्वेध परिवृद्धि होती है ९५-९५ कुक्षिप्रमाणरूप स्थान पर जाने पर एक कुक्षिप्रमाण उद्वेध परिवृद्धि होती हैं. ९५-९५ धनुष प्रमाणरूप स्थान पर जाने पर एक धनुष प्रमाण उद्वेध परिवृद्धि होती है इसी तरह से ९५-९५ गव्यूत, ९५-९५ योजन ९५-९५ शत योजन और ९५-९५ सहस्र योजन जाने पर उतने प्रमाण योजन की उद्वेध परिवृद्धि होती है यहां इन योजनादिकों में इस प्रकार से त्रैराशिक भावना करनी चाहिये जब कि ९५ हजार योजन जाने पर एक हजार योजन का अवगाह है-गहराई है-तो ९५ योजन पर्यन्त में कितनी गहराई होगी? इसको स्थापना ऐसी करनी चाहिये-९५०००/१०००/९५/ यहां आदि राशि में से और मध्य राशि में से तीन शन्यो की अपवर्तना करने पर ९५/१/९५ राशि आती है अब मध्य राशि रूप १ के साथ अन्त की राशि ९५ से गुणा करने पर ९५ आ जाते हैं । इस ९५ में હાથ પ્રમાણ ઉધ પરિવૃદ્ધિ થાય છે ૫ પંચાણ ૯૫ પંચાણુ કુક્ષિ પ્રમાણ વાળા સ્થાન પર જવાથી એક કુક્ષિ પ્રમાણ ઉશ્કેલ પરિવૃદ્ધિ થાય છે. સ્પ પંચાણુ ૫ પંચાણ ધનુષ પ્રમાણ રૂપ સ્થાન પર જવાથી એક ધનુષ પ્રમાણ ઉધ પદિવૃદ્ધિ થાય છે. એ જ પ્રમાણે ૫ પંચાણું ૯૫ પંચાણુ ગભૂત “ પંચાણુ ૫ પંચાણુ યેજન ૫ પંચાણ ૯૫ પંચાણું સેંકડો યજન ૯૫ પંચાણ ૯૫ પંચાણુ સહસ્ત્ર જન જવાથી એટલા પ્રમાણ જનની પરિવૃદ્ધિ થાય છે. અહીયાં આ જન વિગેરેમાં આ પ્રમાણે વૈરાશિક ભાવના કરવી જોઈએ-જેમકે ૯૫ પંચાણું હજાર યોજન પર જવાથી એક હજાર એજનને અવગાહ થાય છે. અર્થાત્ એટલી ઉંડાઈ છે, તે ૯૫ પંચાણુજન સુધીમાં કેટલી ઉંડાઈ થશે? તો એની સ્થાપના આ રીતે કરવી જોઈએ. ૫૦૦૦/ ૧૦૦૦ લ્ય, અહીયાં પહેલી રાશીમાંથી અને વચલી રાશીમાંથી પણ શૂન્ય કડાડી નાખવાથી ~૧-૯૫ એ પ્રમાણેની રાશી આવે છે હવે વચલી રાશી રૂપ ૧ એકની સાથે છેલ્લી રાશી જે ૯૫ પંચાણુ છે તેની સાથે ગુણાકાર
જીવાભિગમસૂત્ર
