________________
५४४
जीवाभिगमसूत्रे
द्दिष्ठपौर्णमासीषु अतिरेकम् अतिशयेन वर्द्धते वा हीयतेवेति, संक्षोभवलावृद्धि हासौ जलानां सातिरेकं भवतः ||८३ ||
चतुर्दश्यादिषु लवणे जलवृद्धिहासौ प्रतिपाद्य, द्विकृत्वो जलवृद्धि दर्शयतिमूलम् - लवणं भंते ! समुद्दाए तीसाए मुहुत्ताणं कई खुत्तो अइरेगं २ वड्डइ वा, हायइ वा ३ गोयमा ! लवणेणं समुद्दे तीसाए मुहुत्ताणं दुक्खुत्तो २ अइरेगं २ बढइ वा, हायइ वा । सेकेणçणं भंते! एवं बुच्चइ लवणेणं समुद्दे तीसाए मुहुताणं दुक्खुत्तो अतिरेगं २ वड्डइ वा, हायइ वा ३ गोयमा ! उड्डुमंते पायाले वड्डइ आपूरितेसु पायालेसु हायइ से तेणणं गोयमा ! लवणं समुद्द तीसाए मुहुत्ताणं दुक्खुत्तो अतिरेगं २ वडइ वा, हायइ वा ॥ सू० ८४ ॥
छाया -लवणः खलु भदन्त ! समुद्रः त्रिंशतोमुहूर्त्तानां कति कृत्वोऽतिरेकं २ वर्धते वा, हीयते वा ? गौतम ! लवणः खलु समुद्रः त्रिंशतो मुहूर्त्तानां द्विकृत्वोऽतिरेकं - २ वर्धते वा, हीयते वा । तत्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते लवणः खलु समुद्रः त्रिंशतो मुहूर्तानां द्विकृत्वोऽतिरेकं २ वर्धते वा, हीयते वा ? गौतम ! उद्वमत्सु पातालेषु वर्धते आपुरितेषु पातालेषु हीयते । तत्तेनार्थेन खलु गौतम ! लवणः खलु समुद्र स्त्रिंशतो मुहूर्तानां द्विकृत्वोऽतिरेकं वर्धतेवा हीयतेवा ॥०८४||
टीका- 'लवणं भंते! समुद्दे तीसाए मुहुत्ताणं कइखुत्तो अइरेगं - २ वडइ वा, हायइ वा ?' हे भदन्त ! लवणो नामा समुद्रः खलु त्रिंशतो मुहूर्तानां मध्ये
इस प्रकार लवण समुद्र में जल की वृद्धि और उसका ह्रास प्रतिपादित करके अब सूत्रकार दो बार जल वृद्धि होने का प्रतिपादन करते हैं
'लवणेणं भंते! समुद्दाए तीसाए मुद्दत्ताणं कईखुत्तो' इत्यादि । टीकार्थ- श्रीगौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है - है भदन्त ! लवण नाम का समुद्र तीस मुहूर्त्त के बीच में अर्थात् एक दिन रात में कितनी बार આ રીતે લવણુસમુદ્રમાં પાણીના વધારે અને તેના હાસનું પ્રતિપાદન કરીને હવે સૂત્રકાર બે વાર જલવૃદ્ધિ થવાનું પ્રતિપાદન કરે છે.
'लवणेणं समुदाए तीसाए मुहुत्ताणं कईखुत्तो' छत्याहि
ટીકા –ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું પૂછ્યું કે હે ભગવંત લવણુ નામના સમુદ્ર ત્રીસ મુહૂર્તમાં અર્થાત્ એક રાત દિવસમાં કેટલીવાર વધે છે?
જીવાભિગમસૂત્ર